Ketamine tegen depressie?

Bram Bakker is een van de bekendste en opvallendste psychiaters van Nederland. Hij werd opgeleid in de psychiatrie in de Valeriuskliniek en het VU medisch centrum in Amsterdam, promoveerde in 2000 op angstaanvallen en ging datzelfde jaar aan de slag als psychiater in het Sint Lucas Andreas Ziekenhuis. Naast het behandelen van patiënten publiceerde hij artikelen en boeken en werd uitgever.

Met de biologische behandelmethoden van depressie gaat het niet best: al ongeveer dertig jaar worden er geen nieuwe medicijnen op de markt gebracht.

Sinds de introductie van de SSRI’s (selectieve serotonine-heropnameremmers, zoals Prozac en Seroxat) in de jaren tachtig en negentig van de vorige eeuw, is er weinig meer gebeurd. Sterker nog: we ontdekten vooral dat ook SSRI’s (afkorting van ‘selective serotonin reuptake inhibitors’) nogal wat beperkingen hebben, hoe goed ze soms ook werken.

Partydrugs

De (beperkte) ontwikkelingen op het terrein van de depressiebehandeling die er wel zijn, berusten voornamelijk op toevalsbevindingen: zo ontdekte men bijvoorbeeld dat partydrugs ook stemmingsverbeterende effecten kunnen hebben, of wellicht bruikbaar zijn bij de behandeling van trauma’s. Niet nieuw trouwens, want een halve eeuw geleden behandelde psychiater professor Bastiaans al mensen met oorlogstrauma’s met LSD…

Heel interessant, maar bij het gewone publiek nog amper bekend, is de mogelijkheid om depressie met ketamine te bestrijden. Ketamine kwam al in 1965 op de markt, als narcosemiddel. Tegenwoordig is het vooral bekend als recreatiedrug, waaraan sommige gebruikers ernstig verslaafd kunnen raken.

Pijn

Door anesthesisten wordt het al jaren gebruikt als intraveneuze pijnbestrijding. En hun ervaring leert dat veel mensen met pijn er ook qua stemming veel baat bij kunnen hebben (pijn en depressie komen vaak samen voor).

Groot voordeel: ketamine werkt veel sneller dan antidepressiva, waar het effect wel 4-6 weken op zich kan laten wachten. De toegevoegde waarde ligt dan ook bij acute, ernstige depressies. Maar ook in geval van therapieresistentie of acute suïcidaliteit is het waarschijnlijk een bruikbaar alternatief.

Er lopen momenteel onderzoeken met uiteenlopende toedieningsvormen, waarbij ook de best passende frequentie van toediening nog een vraag is.

Neusspray

Dat je met een neusspray niet in de buurt komt van de bloedspiegels die je met een infuus bereikt begrijpt iedereen. De grote vraag is: moeten de mensen die er baat bij zouden kunnen hebben wachten op meer (of definitievere) onderzoeksbevindingen, of moeten we het aan ze gunnen? Uiteraard na gedegen screening en goede voorlichting…

Als dokter heb ik wel een mening, zeker na een aantal indrukwekkende positieve ervaringen: depressie is een ernstige, potentieel dodelijke ziekte, die lastig te behandelen is, en die in de loop van het leven vaak meerdere keren de kop opsteekt. Dan is het toch geoorloofd om desnoods ook ketamine te proberen? We hoeven niet bang te zijn voor de veiligheid of onbekende bijwerkingen, want de gemiddelde anesthesist kent het middel goed. Dus: aan de slag, collega’s, maar wel zorgvuldig documenteren!

Depressie is een ernstige, potentieel dodelijke ziekte, die lastig te behandelen is, en die in de loop van het leven vaak meerdere keren de kop opsteekt. Dan is het toch geoorloofd om desnoods ook ketamine te proberen?

Foto boven: PublicDomainPictures/PIXABAY