Het is Code Rood voor onze Planeet

Het gaat helemaal niet om een graadje meer of minder in het jaar 2100, maar om hittegolven, eindeloze regenbuien, zeeën die stijgen, ijsbergen die smelten, en om het veranderende klimaat waardoor de balans tussen de natuur en het leven op aarde drastisch verstoord raakt en dat is nog maar het begin. Het gaat vooral over de vraag of we dit ooit nog kunnen herstellen.

                                                                                                      Foto: Pete Linforth/Pixabay

Het is Code Rood voor onze Planeet

Terwijl ik zwoegde aan een blog over klimaatverandering, gingen de sirenes af. Het klonk anders dan de alarmoefening die elke eerste maandag van de maand plaats vindt. Dit moest wel de echte alarmfase rood zijn. Wat te doen? Ik keek op internet en daar las ik dat ik het nieuws in de gaten moest houden.

Moest ik weglopen, de kelder in of de deuren grondig sluiten? Vroeger, toen mijn vader nog Blokhoofd van de Bescherming Bevolking was – BB maar bij die afkorting dacht ik slechts aan de borsten van Brigitte Bardot en dat leek me als veertienjarige zo erg nog niet – kregen we training op school over wat te doen. We moesten zo snel we konden wegkruipen onder ons schooltafeltje om ons tegen de Russische bommen te beschermen.

Wat een blokhoofd precies was heeft mijn vader me nooit goed uit weten te leggen. Hij moest iets onduidelijks helpen uitvoeren bij het grote theaterstuk over de atoombom. Hij zei me dat ik me op moest geven als vrijwilliger bij de training want als slachtoffer verdiende je maar liefst twee gulden met rampje spelen. Ik werd geschminkt en kreeg een wang met bloed erop waar de tanden doorheen staken opgeplakt.

Klimaattop, Glasgow

Code rood? Dat is het rapport van de IPCC – het Intergovernmental Panel on Climate Change – dat verscheen in augustus van dit jaar, een ‘opwarmertje’ voor de Klimaattop die momenteel in Glasgow plaats vindt. De boodschap is zo duidelijk dat we nu iets moeten doen, anders gaat het behoorlijk mis en komt er geen kleur meer na rood. We hebben elkaar beloofd dat we de gemiddelde jaarlijkse temperatuur van de aarde niet meer laten oplopen dan met 1,5 graden Celsius, maar lijken niet te begrijpen wat dat al aan zal richten in de levens van mijn kleindochters en van al haar leeftijdsgenoten. Het woord alarm lijkt niets meer voor ons te betekenen.

Het IPCC-rapport is een samenvatting van 14.000 nieuwe onderzoeken over klimaatverandering  en de vraag wat de belangrijkste factoren daarbij zijn. Duidelijker dan ooit is te zien dan het gedrag van de mens daarbij het belangrijkste is. Daar is inmiddels zelfs geen wetenschappelijke discussie meer over.

De oersoep

Ik dacht aan mijn boek ‘Overleven’ dat twee jaar geleden in 2019 verscheen. Het ging over de geschiedenis van de wereld vanaf het allervroegste begin. Vanaf de oersoep waaruit het leven ontstond, hoe het leven zich aanpaste aan de omgeving waarover Charles Darwin ons leerde, hoe sinds de mens die omgeving begon te beïnvloeden – als een tovenaarsleerling die niet weet wat hij doet – in combinatie met de overbevolking voor steeds meer schade zorgde, en hoe uiteindelijk de boel volledig uit de hand liep. Daar zijn we aangekomen op dit moment en we praten over wat we moeten doen om de levens van ons en onze kinderen te redden.

Hoe vaak heb ik de afgelopen twee jaar gedacht aan dat boek? In snel tempo hoopte het slechte nieuws over onze aarde zich op en dan dacht ik ‘maar ik heb het uitgelegd’. Het liet me niet meer los en de urgentie blijft aan me knagen, want het gaat helemaal niet om een graadje meer of minder in het jaar 2100, maar om hittegolven, eindeloze regenbuien, zeeën die stijgen, ijsbergen die smelten, en om het veranderende klimaat waardoor de balans tussen de natuur en het leven op aarde drastisch verstoord raakt en dat is nog maar het begin. Het gaat vooral over de vraag of we dit ooit nog kunnen herstellen.

Tekst leest door onder foto                                                                                                                       Foto: Gerd Altmann/Pixabay

Wereld fikt af

Het is geen tijd meer voor vrijblijvendheid en de borreltafel, maar aanleiding om samen te werken en er iets aan te doen. Wegkruipen onder je schoolbankje is niet genoeg. Reken er nu maar niet op dat de opwarming van de aarde zo maar zal stoppen Terwijl wij op de televisie de spectaculaire beelden van overstromingen, windhozen, en onblusbare branden bekijken, fikt de wereld af. In het jaar 2100 zal de aarde tussen de 1,0 en de 5,7 graad warmer geworden zijn. Ver weg? Nee en het gebeurt onder onze ogen.

Hoe kunnen mensen zonder diploma zeggen dat het allemaal wel meevalt? Het valt niet mee en het is een feit dat het gebeurt door het gedrag van mensen. Wat door de mens op gang is gekomen en nu zijn eigen weg gaat – het wegsmelten van de ijskappen, het ontdooien van de permafrost en het verdrogen van de oerwouden in het Amazonegebied – kan misschien ook door de mens gekeerd worden, maar wat een weerzin lijkt er te bestaan om onze levens te veranderen.

Ondemocratisch?

Dit rapport zou de basis moeten vormen voor een lesprogramma voor elke laag in ons onderwijs. Bij een 4 of lager voor IPCC-kennis mag je wat mij betreft blijven zitten, want voor onze toekomst is behoorlijke kennis over de klimaatverandering essentieel. Dat kan nooit een bijvak zijn. En redacties van tijdschriften, televisieprogramma’s en digitale media moeten verplicht worden om de inhoud van hun producten daarop te toetsen. Hoe zo ondemocratisch? Je moet toch ook een rijbewijs halen voordat je aan het verkeer deel mag nemen. Waarom zou je dan wel zonder kennis over dit kernprobleem rond de toekomst van de aarde mee praten?

Als het van jullie mag wil ik ‘Overleven’ kandidaat stellen als leerboek voor het onderwerp. Ik voel me blokhoofd en het is echt Code Rood. Alle middelen zijn geoorloofd om de klimaatverandering te bestrijden. Nu.

Wat door de mens op gang is gekomen en nu zijn eigen weg gaat – het wegsmelten van de ijskappen, het ontdooien van de permafrost en het verdrogen van de oerwouden in het Amazonegebied – kan misschien ook door de mens gekeerd worden, maar wat een weerzin lijkt er te bestaan om onze levens te veranderen.

Tekst leest door onder foto

• Overleven verscheen in 2019 bij Uitgeverij De Geus en is – vanwege de Klimaattop in Glasgow – vanaf 8 november voor de helft van de prijs (normaal 20 euro, nu 10 euro) te koop bij elke boekhandel. Bovendien wil Ivan Wolffers over het klimaat gratis lezingen geven in het land. Nodig hem daartoe uit via zijn website: https://www.ivanwolffers.nl/over-ivan/contact-ivan-wolffers/