Het geheugen gewist

Alsof het om een reservaat gaat, een kolonie bij elkaar gedreven andersdenkenden, een sekte met een groot hek en een ondoordringbaar bos eromheen…

Zó werd – en wordt er helaas soms nog steeds – gesproken en bijna vingerwijzend geoordeeld over bewoners van de zo aangeduide ‘Bible Belt’. Een immens gebied, dat als een breed kronkelend lint schuin omhoog door Nederland loopt – van de Zeeuwse eilanden via het Zuid-Hollandse en Utrechtse platteland naar de Noord-Veluwe en de Kop van Overijssel.

Een landstrook die maar liefst zes provincies doorsnijdt en waarin zich talloze steden en prachtige dorpen ophouden, zoals: Staphorst, Genemuiden, Elspeet, Barneveld, Ede, Renswoude, Scherpenzeel, Veenendaal (G.), Geldermalsen, Hardinxveld-Giessendam, Werkendam, Middelharnis, Sprang-Capelle en Sint-Philipsland, Yerseke, Borssele, en Arnemuiden. Een gebied met vele honderdduizenden inwoners.

Destijds, dertig jaar geleden, werd er ogenschijnlijk achteloos, maar achteraf bezien toch tamelijk fanatiek, op mij ingepraat door allerlei experts uit het infectieziekten-metier toen ik als beginnend zorgjournalist mijn weg aan het zoeken was in de complexe wereld van virussen, bacteriën en vaccins.

Met flink wat dedain spraken zij soms over ‘de ingezetenen van de Refo-band, die vanwege hun God faliekant tegen vaccinatie zijn’. En inderdaad, van oudsher wonen hier veel mensen die zich om godsdienstige redenen niet laten inenten. Niet alleen drukten de Biblebelters, in de ogen van deze experts, de vaccinatiegraad in Nederland. Sterker nog: zíj werden medeverantwoordelijk gehouden voor het ontstaan van uitbraken en grote epidemieën. ’t Was bijna… nee, ‘hun opstelling – niet inenten – was eigenlijk asociaal’, werd er geoordeeld.

Ik herinner me nog een onderzoeker die al snel zijn ongepaste verhevenheid toonde met de eenzijdige ‘off the record’-uitspraak dat hij die Bible Belt-bewoners eigenlijk een ‘onderontwikkelde bevolkingsgroep’ vond. Hij zei het zelfs heftiger. Ik heb die terminologie toen niet in de krant gebruikt om de bewoners uit het genoemde gebied niet massaal over de kling te jagen. Bovendien was het ‘een hooggeleerd mannetje met duidelijk empathische beperkingen’, dat deze uitspraak deed. Er zijn grenzen, vond ik toen al.

Onlangs stond de Bible Belt opnieuw in de belangstelling. Onderzoekers van het Amsterdam UMC en het Britse Wellcome Sanger Institute in Cambridge maakten gebruik van bloedmonsters van kinderen uit dit Hollandse landsdeel. De uitkomst van hun studie is buitengewoon belangrijk, omdat zij nu hebben kunnen aantonen dat het mazelenvirus het immuunsysteem kan lamleggen.

Mensen worden dus niet alleen ziek van mazelen, het virus blijkt ook flink te kunnen huishouden in het afweersysteem van patiënten, zo stellen de wetenschappers. ,,Dit vergroot de kans op een andere ziekte nádat de kinderen mazelen hebben gehad.”De studieresultaten zijn inmiddels gepubliceerd in het wetenschappelijke vakblad Science Immunology.

Het was overigens al langer bekend dat kinderen die mazelen hebben doorgemaakt, vatbaar zijn voor andere infectieziekten. Uit dit onderzoek blijkt nu dat het mazelenvirus geheugencellen van het afweersysteem kan wissen. Deze onthouden welke ziekte je hebt gehad en hoe je de ziekteverwekker moet bestrijden. Doordat ze hun ‘geheugen’ geheel of gedeeltelijk kwijt zijn, en zich niets meer kunnen herinneren van de zojuist doorgemaakte mazeleninfectie, gooit het immuunsysteem de beschermende poort niet dicht.

Een van de onderzoekers, evolutionair bioloog prof. Colin Russel van Amsterdam UMC, noemt het feit van de gewiste cellen een bijzondere bevinding. ,,De meeste kinderen zijn gelukkig in staat om hun immuunsysteem in korte tijd weer in orde te krijgen, maar in tien procent van de gevallen lukt dat niet. Die kinderen zijn vijf tot tien jaar bezig om hun immuunsysteem te herstellen en zijn al die tijd sterk verhoogd vatbaar.”

De kinderen uit de Bible Belt stonden twee keer bloed af. Eerst voordat ze mazelen kregen en de tweede keer veertig tot vijftig dagen nadat ze waren genezen van deze ziekte. Hun Bible Belt-ouders steunden het onderzoek volledig, hun medewerking werd in dank aanvaard…

Een belangrijk wetenschappelijk antwoord is gevonden, dankzij deze Nederlandse bevolkingsgroep. Dat mag ook weleens gezegd worden, vind ik. Voor even lijkt ook het geheugen van de critici gewist en is hun Bible Belt-dedain verstomd… nu ja, waarschijnlijk tijdelijk.