Ivan Wolffers is schrijver, arts en emeritus hoogleraar. Hij combineert al tientallen jaren zijn liefde voor de wetenschap met zijn liefde voor de literatuur. Hij studeerde geneeskunde aan de Universiteit van Utrecht. In de jaren zeventig zette hij, met studiegenoten, de eerste gezondheidswinkels op. Ook schreef hij medische handboeken en werd hoogleraar Gezondheidszorg in ontwikkelingslanden. Wolffers schreef romans, kinderboeken, medische voorlichtingsboeken en wetenschappelijke literatuur. Zijn meeste recente boek: ‘Overleven (2019)’. Zie ook: www.ivanwolffers.nl

 

Hadden we maar…

Wetenschappelijke artikelen die me interesseren druk ik af en leg ik ergens links van mijn toetsenbord om daar binnen niet al te lange tijd iets over te schrijven. Ongeveer eens in de drie maanden ruim ik de teksten waar ik niets mee heb kunnen doen op. Hup, in de prullenbak, hoe urgent ze ook zijn.

Daar gaat de blog van 20 december 2019 door Paul D. Thacker: Climate change is a medical, not environmental story. Het is een verslag van de bijeenkomst in Madrid van de VN-conferentie over klimaatverandering. Het beschrijft hoe experts in publieke gezondheidszorg en artsen zich steeds bezorgder maken over de gevolgen van klimaatverandering. Ze concluderen dat klimaatverandering niet alleen zorgt voor een enorme rekening die volgende generaties moeten betalen, maar dat mensen die betalen met hun gezondheid. Men is somber gesteld over de kansen dat het gaat lukken, want – zo liet een redactielid van het vooraanstaande artsenblad de JAMA weten – ‘elk artikel dat de JAMA publiceert over de effecten van klimaatverandering op de gezondheid, wordt gevolgd door een stroom reacties aan de redactie van critici om het artikel terug te trekken’.Foto: Pixabay/Marion

En hóp, daar gaat de tekst van 30 december 2019 van Jeff McMahon: Animal Agriculture costs more in health damage than it contributes to the economy. Het is het verslag van een onderzoek van medewerkers van de Carnegie Mellon University waarin geconcludeerd wordt dat in de VS 90 procent van de 100.000 doden door jaarlijkse oversterfte samenhangt met luchtverontreiniging. In een commentaar schrijft de econoom Juan Moreno-Cruz in PNAS dat de uitstoot van de landbouw hardnekkig blijft en een vlakke trend vertoont, waarmee het een van de meest vervuilende industrieën is.

Horrorfilm

Het lijkt zo lang geleden dat ik het wilde schrijven, maar we werden ineens ingehaald door de Coronacrisis. Die uitbraak eiste alle aandacht op, en door de dramatische dood van patiënten op de IC- afdelingen van ziekenhuizen in rijke landen zijn we met z’n allen beducht geïnfecteerd te worden. Iedereen leek wel iemand te kennen of anders kenden we wel mensen die slachtoffer zouden kunnen worden. De horrorfilm van elke middag meer mensen die overleden en die live op de tv te volgen was via de inmiddels beroemde grafieken maakte ons bingewatchers van het Coronanieuws met al zijn randverschijnselen, tot een knettergekke president van de VS aan toe. Ah, gelukkig zijn ze nu stabiel en zelfs aan het dalen, maar nu breekt de angst weer uit over een mogelijke tweede golf van de uitbraak van COVID19.

Hongersnood

Het is natuurlijk iets om erg serieus te nemen en het klinkt bijna als een verkapte vorm van een relatieve vergelijking om veel aandacht te vragen voor de gigantische hongersnood die Afrika staat te wachten en die miljoenen dodelijke slachtoffers kan opleveren. Die honger komt mede door de klimaatverandering, waardoor alles droger wordt en de spontane branden van kurkdroge ondergrond oogsten vernietigt en huizen wegvaagt. Ja, dat is randnieuws, maar dan gaan we nu weer terug naar het leed in eigen huis, naar de discussies of we vrij mogen rondlopen of thuis moeten blijven.

Maar op een dag merken we ineens dat er bijna geen auto’s meer rijden en de luchtverontreiniging verminderd is. Wijzelf kennen die strak blauwe luchten zonder de grijze sluier van de verontreiniging bijna niet meer en denken nu dat het elke dag vakantie is. In het Noorden van India kan men voor het eerst in twintig jaar de machtige met sneeuw bedekte Himalaya bergketen weer zien dankzij de lockdown van New Delhi.

Troostprijs

Het is de troostprijs voor iedereen die vol spanning wacht op het moment dat de hekken rondom onze vrijwillige isolatie weer opengaan. We kunnen het echter ook als hoofdprijs beschouwen door wat we nu leren te gebruiken hoe we met ons menselijk gedrag enorme veranderingen afdwingen op het gebied van schone lucht, klimaatverandering en betere vooruitzichten op het gebied van COVID19. We kunnen een hoop van de ingevoerde maatregelen behouden om te voorkomen dat we – als het 2030 is en het vijf voor twaalf geworden is – ontdekken dat we de klimaatverandering al een beetje in de greep kregen, dat we het aantal doden dat daarmee samenhing al flink omlaag brachten.

Laten we deze lessen niet snel vergeten, omdat we met zijn allen razendsnel terug reden naar de feesten waar we op elkaars tenen stonden en waar de barbecuevuren overuren draaien. Dat voorkomt misschien dat we in 2030 naar kortademige politici en deskundigen op de televisie moeten kijken, die uitleggen wat er moet gebeuren en eigenlijk de enige die er nog een beetje fit bijstaat de doventolk is die god mag weten hoe met haar armen, vingers en gezicht ‘hadden we maar’ zegt.

Wij kennen die strak blauwe luchten zonder de grijze sluier van de verontreiniging bijna niet meer en denken nu dat het elke dag vakantie is.

Meer Columns