Drieënhalve maand geleden, op 31 maart en 6 april, schreef ik twee blogs waarin ik bepleitte om direct mondbescherming buitenshuis te gaan dragen. Met name om ervoor te zorgen dat je anderen niet zou besmetten.

Maar net zoals prof. Van Dissel vond dat bij zorginstellingen mondkapjes niet noodzakelijk waren, was hij ook faliekant tegen mondbescherming buiten de zorg. Meerdere keren zei hij tijdens de informatiesessies met de Tweede Kamer dat het juist een negatieve werking zou hebben: geeft schijnzekerheid. Een opvatting die vervolgens trouw werd herhaald (ook weer zo’n mantra) door onze beleidsmakers en bestuurders. Gisteravond interviewde Nieuwsuur prof. Cowling uit Hongkong en die maakte ook van deze opvatting van prof. Van Dissel (en RIVM/OMT) gehakt. (Kijk hier, vanaf 17:27 minuten).

De blinde paniek, die sinds afgelopen dinsdag in de media is uitgebroken omdat we onder de 12.000 geteste Nederlanders op één dag bijna 1,5 procent besmettingen hebben gevonden (de week ervoor was dat rond de 1,0 procent), is nu ook overgeslagen naar de politiek. Mede door nieuwe onderzoeken rondom de aerosols vanuit Twente en de maatregelen in landen om ons heen, staan de mondkapjes ineens hoog op de agenda.

Je kunt ook voorspellen wat er gebeurt. Het duurt niet meer  zo lang voordat we hier ook een mondkapjesverplichting krijgen. Je kunt ook voorspellen wat Prof. Van Dissel c.s. dan zal zeggen: ,,De 1,5 meter is voldoende om je te beschermen, maar als mensen zich er steeds minder aan houden, dan moeten we ze maar verplichten om mondkapjes te dragen.” ,,Pak ze bij de kladden”, zoals prof. Marion Koopmans het ook gisteren zei.

Maar doe het dan intelligent!

In principe is het dragen van mondkapjes op plekken en momenten waar er echt een risico is om besmet te worden of anderen te besmetten, een goede aanpak. Maar de cruciale termen in deze zin zijn ‘plekken’ en ‘momenten’.

Toen ik alleen al gisteren de nieuwsberichten volgde, hield ik mijn hart vast. Alvorens ik dat gevoel uitleg en met een voorstel kom tot een goede aanpak, wil ik even de meest wijze woorden memoreren die ik gisteren gehoord heb. Ze waren van professor Gommers:Ik hou mijn hart vast omdat ik merk dat er voorgesorteerd wordt op maatregelen, die zowel een complete overkill zullen zijn met fors nadelige gevolgen voor allerlei facetten van de economie en samenleving, als ineffectief om in het najaar de besmettingen heel laag te houden. Het beleid wordt helaas aangestuurd door twee componenten, die op zichzelf al de oorzaak zijn van het mislukken op termijn. Namelijk ‘de handhaafbaarheid’ en ‘de persoonlijke opvattingen van Van Dissel en het OMT’. Ik zal beide kort uitleggen:

• De handhaafbaarheid:  Vaak is door bestuurders gesteld dat de regels die er zijn heel simpel moeten zijn, zodat ze makkelijk door ordebewakers (politie en BOA’s) gehandhaafd kunnen worden. Plus dat ze dan makkelijker door de bevolking kunnen worden onthouden. Deze top-down benadering miskent dat we inmiddels in 2020 leven en niet in 1920.

Ik ben al heel lang voetbalscheidsrechter. In het afgelopen seizoen floot ik nog eerste elftallen in de 4^e klasse van de KNVB. Ik heb altijd geprobeerd spelers serieus te nemen en met respect te behandelen. Ik had alle machtsmiddelen tot mijn beschikking om de spelers te laten doen wat ik vond dat ze moesten doen. Maar als jij uitstraalt dat je iemand serieus neemt en met respect behandeld, dan krijg je dezelfde behandeling terug en hoef je die machtsmiddelen amper te gebruiken.

Door de bevolking wel serieus te nemen en met logische maatregelen te komen, die ook niet primair van ‘straffen’  uitgaat als je niet doet wat je hoort te doen, maar vooral inspeelt op iemands verantwoordelijkheidsgevoel, dan zal het juist beter en makkelijker gaan.  Dat is ook de essentie van de boodschap van Prof. Gommers.

• De persoonlijke opvattingen:  De wetenschappelijke basis van veel van wat WHO/RIVM/OMT zegt is behoorlijk wankel. Dat geldt niet alleen voor de opvattingen van Van Dissel c.s. over mondkapjes. Maar ook ten aanzien van andere zaken. Ik heb er heel vaak over geschreven. Zo wordt het belang van grote druppels bij besmetting zwaar overschat. En wordt het belang van aerosolen bij besmetting in besloten ruimten zwaar onderschat.

Daarbij weigert men ook van nieuwe onderzoeksresultaten te leren. Waaruit gebleken is wat veel minder voorkomt dan gedacht (zoals besmetten via oppervlaktes en het besmet raken in de buitenlucht) en wat veel gevaarlijker is dan gedacht (het langdurig inademen van aerosols in besloten ruimtes). Die onderzoeksresultaten worden niet meegenomen in het beleid.

Maar ook leert men niet van ervaringen in het buitenland. Namelijk dat mondbescherming in openbaar vervoer en in vliegtuigen, ook als men geen 1,5 meter houdt, niet geleid heeft tot toename van het aantal besmettingen op die locaties. Daarnaast wil de overheid ook geen real-life testen uitvoeren, zodat we lessen leren over wat wel en wat niet tot meer besmettingen leidt. (Bij voorbeeld door onder strakke condities en begeleiding bepaalde buiten- en binnen- evenementen organiseren voor jongeren, ondanks initiatieven daartoe vanuit die sector).

Daarnaast is het natuurlijk ook te gek voor woorden dat we, terwijl er grote verschillen waren/zijn ten aanzien van het aantal besmette personen per regio, we overal dezelfde maatregelen hebben genomen. In Groningen was de situatie voortdurend veel gunstiger dan in Brabant. Toch waren daar de maatregelen vrijwel identiek aan die in Brabant.

Uit dit alles moeten we lering trekken. Door niet weer generieke maatregelen te nemen, die ook nog gestapeld worden op de maatregelen die er al zijn (maar slecht worden opgevolgd), maar door een intelligente aanpak. Een aanpak die de kans op besmettingen laag houdt, de maatschappij (economische en sociaal) zoveel mogelijk overeind houdt en door het overgrote deel van de bevolking gedragen wordt. Niet uit angst, maar vanuit de overtuiging dat ze daarmee andere mensen en zichzelf in Nederland het beste helpen. Plus dat het componenten heeft die werken met belonen in plaats van bestraffen.

Naar een gedifferentieerde aanpak

Op deze plek heb ik die aanpak al beschreven, die je als individu kan aanhouden. Hieronder mijn advies aan de Nederlandse bestuurders om op een intelligente wijze met deze crisis om te gaan (en daarbij niet langer blind te varen op RIVM en OMT):

A. Als in een regio vrijwel geen besmettingen zijn dan zijn de risico’s om besmet te worden veel kleiner dan als er veel besmettingen zijn. Pas  daar het beleid op aan. En zorg dat de bevolking in die regio er dus ook belang bij heeft dat het aantal besmettingen laag blijft!

Mijn voorstel is om het land te verdelen in de 26 veiligheidsregio’s (of een verdeling in nog meer regio’s). We kennen dan drie kwalificaties: Groen, Oranje en Rood.  Via NL-Alert krijg je de melding of de kwalificatie in jouw regio is aangepast.

Bij de kleurencodering gaat het dan niet om het aantal besmette personen in die regio, want dat hangt samen met het aantal testen dat uitgevoerd worden, maar het aantal ziekenhuisopnames van mensen die Corona hebben opgelopen.

Bij ieder van die drie kwalificaties past een pakketje aan maatregelen, die u verderop ziet.

B. Omdat de kans op besmetting in de buitenlucht vrijwel nul is, worden daar de maatregelen losgelaten. Wel krijgt men het advies om voorzichtig te zijn.

C. In het openbaar vervoer in het hele land blijven de huidige regels rondom mondbescherming gehandhaafd. Ongeacht welke regio het is. Wel zullen de openbaar vervoer organisaties ervoor zorgen dat er maximale ventilatie in hun vervoermiddelen is.

D. Ten aanzien van binnenruimtes wordt het Deltaplan Ventilatie zo snel mogelijk uitgevoerd. Dat houdt in dat binnenruimtes (zorginstellingen, scholen, kantoren, winkels, sportaccommodaties, theaters, bioscopen, restaurants, cafés, fitnessruimtes, beurshallen, etc.) een kwalificatie moeten krijgen of ze Coronaproof zijn of niet.

Dat zal voor een groot deel van die binnenruimtes wel in de komende maanden kunnen lukken en voor een ander deel niet (maar die hebben een incentive om dat wel te gaan realiseren). Er komt financiële steun van de overheid voor die ruimtes waar behoorlijke bedragen moeten worden geïnvesteerd om de situatie in orde te krijgen.

Dit bovenstaande kunnen we combineren tot een overzicht, waarbij we wel op een intelligente wijze met mondbescherming omgaan.

Mondkapjes, maar dan wel terug naar de 1 meter

Er is echter nog een heel belangrijk punt om mee te nemen, alvorens ik dat overzicht geef. Ik was vorige week in Italië, in de buurt van Pisa. Daar moeten mondkapjes gedragen worden in besloten ruimtes (zoals winkels, openbaar vervoer en restaurants). Buiten en op het strand (gelukkig) niet, hoewel er wel mensen zijn die dat vrijwillig doen.

In Italië houden ze 1 meter afstand en niet 1,5 meter!

Als we naar het aantal nieuwe besmettingen per dag kijken dan zien we al een hele tijd in Italië vrij stabiel 200 nieuwe besmettingen per dag. Omdat Italië 60 miljoen inwoners heeft, zou dat naar Nederlandse verhoudingen 60 nieuwe besmettingen per dag zijn…..

Als je naar het aantal dagelijkse testen kijkt in Italië dan zien we dat ze daar per dag per miljoen inwoners zelfs wat meer testen dan in Nederland (rond 700 in Italië en in Nederland was dat tot en met vorige week rond de 600).

Gemiddeld scoort Italië bij de testen al wekenlang stabiel rond de o,5% besmette personen. Dat waren ook de cijfers van Nederland toen we er heel tevreden mee waren. Het aantal doden per dag schommelt in Italië (als je het naar de Nederlandse verhoudingen zou verplaatsen) 2.

De conclusie is eenvoudig te trekken: Als we in Nederland inderdaad overgaan om mondbescherming in binnenruimtes te gaan dragen, dan kunnen we dus ook overstappen naar de 1 meter afstand, die in Italië wordt aangehouden, in plaats van de 1,5 meter.

Er zullen heel wat stickers moeten worden overgeplakt, maar het geeft ook letterlijk en figuurlijk de Nederlanders en de economie meer ruimte!

De intelligente aanpak voor een land in de 21e eeuw

Als we dit bovenstaande met elkaar combineren krijgen we de volgende verdeling t.a.v. de maatregelen, de regio’s en de kwalificatie:

Dit is een aanpak die goed uit te leggen is. En mensen ook een incentive geeft om zich aan maatregelen te houden. Als de regio namelijk groen is of groen blijft dan levert dat voordelen op, omdat er minder restricties zijn. Degenen die zich niet aan de maatregelen houden, kunnen dan zorgen dat voor de hele regio de situatie verslechterd.

Deze aanpak geeft ook een incentive aan exploitanten van binnenruimtes om te zorgen dat die ruimte Coronaproof is. In regio’s waar het geel of groen is heeft het een duidelijk voordeel om een ruimte te exploiteren die wel Coronaproof is.

Ook biedt het de bevolking handvaten.

Daarnaast beveel ik aan diverse tests uit te voeren om te bezien wat nu wel of niet goed werkt.  Verdere onderzoeken zouden best nog eens heroverwegingen kunnen opleveren t.a.v. die strikte regels rondom afstand houden. Wat ik uit de literatuur haal is dat het risico om besmet te worden doordat je niet op afstand bent, alleen het geval is als je met gezichten naar elkaar toe praat (of hoest/niest). Niet alleen door druppels (die kunnen je eigenlijk alleen treffen binnen 50 centimeter), maar ook door aerosols op langere afstand. Maar dat wordt pas problematisch als het gesprek een tijdje duurt.

Hoe meer we daarvan weten, hoe specifieker we vervolgens dan maatregelen kunnen nemen, zodat deze tabel aangepast kan worden op basis van die ervaringen.

Dit is mijn voorstel om op een intelligente manier maatregelen te nemen die ons ook door de winter helpen. Een aanpak, die vooral uitgaat van het belonen van het positieve en niet het straffen van het negatieve. Waardoor je ook een beroep kan doen op mensen t.a.v. hun verantwoordelijkheid voor anderen. En mensen elkaar daarop makkelijker kunnen aanspreken.

Een aanpak die hoort bij een volwassen samenleving anno 2020.

Zie ook: www.mauricedehond.nl