De ‘schone lei’ van bewindsman Wopke

Dit land kan niet omgaan met ziekte. Voortdurend wijst het haar burgers er in alle toonaarden op om gezond te blijven door vooral niet te roken, groen en gevarieerd te eten en de bewegingloosheid te doorbreken.

Maar als je als ingezetene en werknemer dan tóch ziek wordt, ook al heeft dat niets met je levensstijl te maken maar bijvoorbeeld met een erfelijke aanleg, een zich spontaan openbarende aandoening, een ongeval, en er dus sprake is van ‘een gevalletje pure pech’; dan zijn werkgevers en zorgverzekeraars vaak meedogenloos en de wetgever tergend langzaam en slap om de rechten van de werknemer en de verzekerde te beschermen.

Neem nu de omgang met (ex-)kankerpatiënten. Terwijl de kennis over talloze vormen van kanker en het succes van de kankergeneeskunde snel terrein winnen en steeds meer mensen in leven blijven met tot voor kort ongeneeslijke vormen van deze celontsporing, houden veel bedrijven en verzekeringsmaatschappijen doelbewust geen gelijke tred.

Na genezing van zijn hartziekte werd de werknemer het bedrijf uitgepest…

Sporadische uitzonderingen daargelaten, moeten de meeste werkgevers maar weinig hebben van mensen met kanker of andere ingrijpende ziekten. Met hun aandoening heeft dit soort werknemers zichzelf buiten het bedrijf geplaatst en zijn zij – in de verouderde blik van de werkgever – een risicofactor om mee verder te gaan. Afgezien van het feit dat ikzelf ex-kankerpatiënt ben en de ervaring deel dat uit alle macht geprobeerd werd om mij naar de zijlijn te schuiven toen ik na 14 maanden terugkeerde, ken ik verschillende situaties waarbij goede arbeidskrachten letterlijk naar een dood spoor werden geleid.

Zoals een werknemer die ernstige hartklachten kreeg, maar die uiteindelijk heel goed overleefde. Zijn leidinggevende functie (hij had de verantwoordelijkheid over een afdeling met 30 tot 40 medewerkers) was hij echter kwijt. Er zat inmiddels een opvolger op zijn plek, en die vertikte het om ‘waarnemend’ te zijn. De genezen ‘Hartpatiënt’ – die sticker zat voorgoed op zijn voorhoofd – werd het bedrijf uitgepest, door hem een baantje als koerier te geven… hij mocht voortaan pakjes rondbrengen. Met zijn eigen auto.

Deze gedachten passeerden toen ik afgelopen week de boomlange CDA-minister Wopke Hoekstra (Financiën) vriendelijk glimlachend op het Journaal zag verklaren dat hij een ‘schone lei’-beleid wil invoeren voor ex-kankerpatiënten die een overlijdensrisicoverzekering aanvragen, bijvoorbeeld met het oog op het afsluiten van een hypotheek.

Wat zei hij daar nu? Schone lei voor kankerpatiënten?!

Alleen de term al: ‘schone lei’… Alsof je als (ex-)patiënt een vergrijp hebt gepleegd door ziek te worden en na je detentie, want kanker blijkt dus strafbaar, het opnieuw in de samenleving mág proberen. Het woordenboek is in elk geval duidelijk over de betekenis: ‘met een schone lei beginnen (=opnieuw mogen beginnen, zonder dat misstappen uit het verleden nog zichtbaar zijn)’.

Kanker wordt afgedaan als een misstap. Alsof je ervoor gekozen hebt om ziek te worden.

Ik bedoel maar. Kanker wordt hiermee afgedaan als misstap, een dwaling. Alsof je ervoor gekozen hebt om ziek te worden. Maar niet getreurd: met dit ‘schone lei-beleid’ van bewindsman Wopke worden kanker of andere ernstige ziekten weggepoetst van het leitje, van je zorg-CV gestreept. De ‘schone lei’ van de minister houdt volgens de Nederlandse Federatie van Kankerpatiëntenorganisaties (NFK) in dat ex-kankerpatiënten die ziektevrij zijn gebleven na een bepaalde termijn, niet meer aan hun verzekeraar hoeven te melden dat ze kanker hebben gehad als wordt gevraagd naar hun medisch verleden.

Ofwel, ze mogen heimelijk doen over de ziekte waarvan ze genazen, legaal jokken of openlijk liegen, hun ziekteverleden verzwijgen. Het mág allemaal… van dit kabinet!

En de NFK? Die is blij en tevreden, want er is jarenlang gelobbyd om tot dit resultaat te komen. Dat is mooi, maar ook erg naïef en onderdanig. Nooit had deze koepel van kankerclubs moeten instemmen met het begrip schone lei. Natuurlijk begrijp ik de goede intenties van de federatie, want het is een al jarenlange gotspe dat verzekeraars hun verzekeringnemers, die ooit de diagnose kanker kregen, zó schandelijk behandeld hebben.

Ex-patiënt: Van het label kanker kom je nooit meer af, zelfs niet als je helemaal genezen bent.

‘Het was zeer pijnlijk om te worden geweigerd voor een overlijdensrisicoverzekering bij twee verzekeraars en een premieverhoging van 250 euro per maand te krijgen bij een andere’, zei een voormalige kankerpatiënt. ‘Psychisch deed mij dit erg veel, terwijl mijn gezondheid (ook volgens de oncoloog) al bijna 10 jaar prima in orde is, en de kans op terugkeer van kanker klein.’ Een ander liet weten:  ‘Van het label kanker kom je nooit meer af, zelfs niet als je helemaal genezen bent en alles weer kan doen wat je vóór de ziekte deed.’

In september van 2019 publiceerde NFK een onderzoek, waaruit bleek dat zes op de tien deelnemers het niet lukte om een overlijdensrisicoverzekering (ORV) af te sluiten. ,,Van hen werd 62 procent door de verzekeraar geweigerd vanwege de diagnose kanker”, zo beschrijft de Federatie. ,,Een kwart weigerde zelf, omdat de kosten die bovenop de basispremie kwamen te hoog waren. Zelfs na de vijfjaarsoverlevingsgrens lukte het de helft van de mensen niet om een ORV af te sluiten. Vijf jaar na diagnose is in de oncologie een belangrijk moment, omdat de kans op terugkeer van kanker dan klein is – hoewel afhankelijk van diagnose. Vier op de tien moesten blijvend extra premie betalen – soms oplopend tot honderden euro’s boven op de basispremie.”

Mijn kankerspecialist zei in 2017 dat ik ‘genezen’ was en dat mijn ziekte van Hodgkin na de immense dreun van 16 chemokuren écht niet meer terug zou keren. Maar om in aanmerking te komen voor Wopke’s schone lei-beleid zal ik nog tot 2022 moeten wachten voordat ik mijn ziekte straffeloos mag verzwijgen. Immers, terwijl de medische wereld een vijfjaarstermijn aanhoudt, hanteert de minister een kankervrije termijn van 10 jaar. Vijf jaar geldt voor mensen die minderjarig waren toen kanker werd vastgesteld.

Weet u, als ik dit alles zo overzie, dan heb ik maar één conclusie: dit land kan gewoon niet omgaan met ernstige ziekten en al helemaal niet meer mensen die daarvan genezen zijn.