De mens lijdt misschien wel het meest…

Dr. Ted van Essen was 40 jaar huisarts in Amersfoort. In 1995 promoveerde hij in Utrecht met een onderzoek over de griepprik. Dat onderwerp heeft hem nooit losgelaten. Thans is hij voorzitter van de Nederlandse Influenza Stichting. Ook is hij toezichthouder bij Dimence, een grote GGZ-instelling in Overijssel, en bij de Leidsche Rijn Julius Gezondheidscentra. Daarnaast is hij als huisarts regelmatig gast in het tv-programma Tijd voor MAX. Daarin beantwoordt hij inmiddels dagelijks vragen over het coronavirus.

Als je leven definieert als jezelf kunnen vermeerderen, dan zijn bacteriën levend en virussen dood. Melk buiten de koelkast wordt zuur. Dat komt omdat de bacteriën, die bij de pasteurisatie niet allemaal zijn dood gegaan, gaan delen op kamertemperatuur. Er komen steeds meer bacteriën, die de voedingsstoffen in de melk gebruiken. Daar komt zuur bij vrij. De melk is niet meer lekker en de eiwitten klonteren samen. De melk gaat schiften.

Een virus kan zichzelf niet delen. Het heeft daarvoor een levende lichaamscel nodig, bijvoorbeeld van het slijmvlies van de luchtwegen. Daar plakt het virus aan vast op een zogenaamde receptor. Vervolgens stort het virus zijn genetische materiaal de cel in. De productieorganen van de cel gaan het DNA (soms RNA) van het virus vermenigvuldigen en wanden voor het virus produceren. Dan barst de lichaamscel en komen al die nieuwe virussen aan de oppervlakte van het slijmvlies waar ze weer andere cellen kunnen binnendringen.

Longontsteking

Het lichaam registreert die aanval op zijn cellen en breng de afweer in stelling. Dat geeft allerlei ziekteverschijnselen, maar uiteindelijk wint de afweer het meestal van de virussen en herstelt het slijmvlies. Maar voor het zover is kunnen bacteriën door het kapotte slijmvlies zijn binnengedrongen. Het lichaam moet die ook weer te lijf. Als dat gebeurt in de bovenste luchtwegen, in de neus en keel, dan vallen ziekteverschijnselen als snotteren en niezen wel mee. Als het diep in de longen plaatsvindt, heet het een longontsteking en word je kortademig en veel zieker.

De ellende met het nieuwe coronavirus is, dat de receptoren waar het virus aanhaakt, diep in de luchtwegen zitten. Daarom worden mensen daar zieker van dat van een gewone verkoudheid, die in de neus en keel blijft. De komende weken zal duidelijk worden bij hoeveel besmette mensen die ernstige verschijnselen optreden. De Chinese dokters houden goed bij wie er in het ziekenhuis terecht komen, maar we weten nu nog niet hoeveel mensen thuis ziek zijn of misschien nauwelijks klachten hebben.

Coronavaccin

Voor het influenzavirus, de gewone seizoensgriep, bestaat een medicijn (oseltamivir) dat ervoor zorgt dat nieuw geproduceerd virus de cel niet uit kan. Je moet dat de eerste ziektedag of hoogstens op de tweede dag innemen, want daarna is het slijmvlies al te veel beschadigd. Daarmee kun je de ziekteduur met hoogstens een dag of 2 beperken. Voor het nieuwe coronavirus is nog lang geen medicijn beschikbaar, maar het zou mij niet verbazen als je dat ook tijdig moet innemen. Misschien dat een vaccin, dat de besmetting voorkomt, sneller ontwikkeld kan worden. Tegen andere coronavirussen bestaan al vaccins. Hopelijk kunnen die snel aan het nieuwe coronavirus aangepast worden, maar het is onduidelijk hoe goed zo’n vaccin zal kunnen werken.

Als zo’n coronavaccin een werkzaamheid zou hebben van 50 procent, zou u dat dan willen nemen? Ik wel, want de angst voor dit virus zit er al goed in. Gek genoeg denken mensen in Nederland daar anders over als het over de griepprik gaat. Die werkt bij risicogroepen ook ongeveer bij de helft en de griep komt in Nederland alleen al elk jaar bij honderdduizenden mensen voor en leidt tot duizenden doden. Dat vinden we in Nederland gewoon, misschien omdat het meestal ouderen betreft. Daar zijn we kennelijk niet zo bang voor. De mens lijdt misschien het meest door het lijden dat hij vreest.

Als zo’n coronavaccin een werkzaamheid zou hebben van 50 procent, zou u dat dan willen nemen? Ik wel, want de angst voor dit virus zit er al goed in. Gek genoeg denken mensen in Nederland daar anders over als het over de griepprik gaat.