Mensen denken soms dat door wetenschap verkregen informatie te democratiseren is. Dat iedereen het wel kan. En dat hun mening net zoveel waard is als een wetenschappelijk gevonden gegeven of inzicht.
De coronawaarheid, een revolte tegen de wetenschap
,,Ik begin te denken dat het niet anders kan. We hebben het zelf ondertussen aardig om zeep geholpen, door alles in de wind te slaan. En zie hier het resultaat. Ik denk dat we echt die kant weer op moeten…”
Onverwacht wijze woorden in het 8 uur-Journaal van maandagavond 1 november. Niet van de zoveelste virusdeskundige noch van een burgemeester uit het veiligheidsberaad, laat staan van minister Hugo van ‘coronazaken’. Maar van een onbekende meneer in een van de overvolle winkelpassages van ‘koopstad’ Hoog Catharijne in Utrecht. Gewoon een toevallige passant met een heldere opinie en het vermogen om dat in een straatinterview in vier heldere zinnen uit te spreken.
Mondkapjes, coronapas
Hem werd door het NOS Journaal gevraagd wat hij vond van de aanstaande terugkeer van mondkapjes in het straatbeeld? Zijn reactie, met een karakteristiek licht Utrechts accent, hoorde bij de nog niet officiële aankondiging dat het kabinet dinsdagavond tijdens weer eens een corona-persconferentie niet alleen de mondneusmaskers opnieuw verplicht stelt voor publieke binnenruimten en bij contactberoepen , maar ook de coronapas weer invoert voor onder meer sportscholen en zwembaden en op ‘doorstroomlocaties’ als dierentuinen, pretparken en musea.
We hebben het zelf ondertussen aardig om zeep geholpen, door alles in de wind te slaan. En zie hier het resultaat.
Informatie, afkomstig van ‘ingewijden’, vrij zeker doelbewust naar de Staatsomroep gelekt vanuit kabinetskringen, om iedereen alvast te kunnen laten wennen aan deze forse stap terug naar niet-normaal met bijbehorende maatregelen.
Nieuwe ellende
Vriendelijk glimlachend en misschien toch ook wat overvallen door de camera en de vragensteller met microfoon, klonk ineens de bondige samenvatting van de oorzaak van deze nieuwe corona-ellende: ,,We hebben het zelf ondertussen aardig om zeep geholpen, door alles in de wind te slaan. En zie hier het resultaat.”
De Utrechter heeft, wat mij betreft, volkomen gelijk. Velen wisten en weten het allemaal zo goed hoe het virus werkt en de vaccins daartegen, dat alles wat door de officiële deskundigen wordt verteld en uitgelegd onmiddellijk wordt neergesabeld en in de verdachtenhoek wordt geplaatst. Velen kozen ook hun eigen weg in de crisis. Uiteindelijk zijn heel veel mensen hierdoor aan het twijfelen gebracht over wel of geen vaccinatie en wel of geen beschermende maatregelen, en zitten we nu opnieuw in deze nieuwe trieste aflevering van de coronacrisis.
Want de herwonnen vrijheid raken we weer voor een deel kwijt.
Monnikenwerk
Hoe komt het toch dat ‘iedereen’, althans velen, ineens meer verstand menen te hebben van een complex vakgebied als virusbestrijding op wereldschaal dan de officiële experts zelf? Een opmerkelijk fenomeen dat zich zelden voordoet, maar nu in alle hevigheid en rauwheid losbarst. Ik sprak met deskundigen op het gebied van massa-gedrag- en communicatie, en vat hun woorden en opvattingen hierna samen.
Tijdens deze pandemie vertrouwen veel mensen de wetenschap niet omdat ‘ze de ene keer dit en de andere keer dat zeggen’.
Mensen denken soms dat door wetenschap verkregen informatie te democratiseren is. Dat iedereen het wel kan. En dat hun mening net zoveel waard is als een wetenschappelijk gevonden gegeven of inzicht. Wetenschap bedrijven is echter jaren en jaren lang monnikenwerk met veel tegenslagen. Je moet je hypothesen niet alleen bewijzen, maar ze ook nog eens proberen te weerleggen. Soms kan je hele idee na jaren weer de prullenbak in. Ook kan wetenschappelijke kennis ingehaald worden door nieuwe wetenschappelijke inzichten.
Tijdens deze pandemie vertrouwen veel mensen de wetenschap niet omdat ‘ze de ene keer dit en de andere keer dat zeggen’. Maar er was wat anders aan de hand. Nieuwe feiten noopten tot bijgestelde (en dus andere) inzichten. Eigenlijk kon de goegemeente een beetje meekijken met hoeveel onzekerheden het doen van wetenschap (altijd) gepaard gaat.
Kennis is macht
Maar de corona-ontkenners denken dat wetenschap te democratiseren is. Dat iedereen het wel kan. En dat hun mening net zoveel waard is als een wetenschappelijk gevonden gegeven of inzicht. Alsof je al die onderzoekers, die zich jarenlang opsluiten in hun laboratoria en decennialang met elkaar hierover van gedachten wisselen, zomaar gelijk kunt stellen met de mening van iemand zonder de juiste opleiding hiervoor.
Ik vrees dat ‘kennis macht is’ en dat ook daar, zoals in de geschiedenis altijd revoltes zijn geweest tegen machtsinstituten, nu ook (deels) een kleine revolte gaande is tegen wetenschap.
China heeft vroeger tijdens de culturele revolutie van Mao laten zien waartoe deze vorm van ‘democratisering’ geleid heeft. Hoogleraren werden uit hun functie gezet en moesten op het land werken. Want een professor was niet meer waard dan een landarbeider. (In plaats van te zeggen dat iedereen zijn eigen expertise en kwaliteiten heeft, en dat iedereen nodig en belangrijk is in een complexe maatschappij. Of je nu hoogleraar bent of vuilnisman).
Eigenlijk kon de goegemeente een beetje meekijken met hoeveel onzekerheden het doen van wetenschap (altijd) gepaard gaat.
Lees ook van René Steenhorst op meerovermedisch.nl :
Foto’s (boven en beneden): Pixabay
Meer Uit 't hart gegrepen
Bij de dood van een baby
De eerlijkheid van Mona Keijzer
‘Gans Nederland’ viert virusvrijheid