Het is één van de lelijkste medische termen die ik ken: comorbiditeit. En onder leken is het begrip ook weinig bekend. Vooral in de psychiatrie is het veelgebruikt jargon, dat vaak wordt ingezet om aan te geven dat men een patiënt ingewikkeld of lastig vindt.

De neutrale omschrijving is dat iemand tegelijkertijd twee of meer aandoeningen heeft. De aandoeningen kunnen geheel onafhankelijk van elkaar ontstaan zijn, zoals een gebroken been bij iemand met diabetes. Tegelijkertijd kan het wel relevant zijn: diabetes kan de wondgenezing na een operatie aan het gebroken been compliceren, met bijvoorbeeld een nare infectie als gevolg.

Complexer

In de psychiatrie bestaan heel vaak meerdere stoornissen tegelijk bij dezelfde persoon. En de comorbiditeit is hier vaak veel complexer dan in bovengenoemde voorbeeld, omdat er meestal wel een verband is tussen de aandoeningen die worden onderscheiden. Mensen met een angststoornis zijn vaak ook depressief bijvoorbeeld. En als je langdurig somber bent is de kans op een alcoholprobleem duidelijk verhoogd.

Het belangrijkste argument om meerdere diagnosen te stellen is de veronderstelling dat dit gevolgen heeft voor de behandeling: je moet bij een verwarde verslaafde de verslaving aanpakken, maar ook de verwardheid.

In de praktijk is het vaak allemaal niet zo strikt gescheiden, en gelukkig maar: stoppen met gebruik van alcohol heeft regelmatig een stemmingsverbetering tot gevolg. Dus om vanwege somberheid ook maar direct antidepressiva voor te schrijven is misschien wel een beetje teveel van het goede.

Gewetensvraag

De psychiatrie zou zich eens de gewetensvraag mogen stellen of al dat gegoochel met ‘comorbiditeit’ niet vaak een poging is om te ontkennen dat iedereen nu eenmaal anders is. De ene mens met een depressie is de andere niet, net zoals depressies van elkaar kunnen verschillen. Het gebruik van de term ‘comorbiditeit’ is veel te vaak een schijnbeweging van professionals die moeite hebben met hun beroepsmatige beperkingen.

Als professionals moeten we eerlijk en transparant zijn: onze behandelingen schieten (helaas) regelmatig tekort, zonder dat dit aan de patiënten ligt. Dus weg met comorbiditeit als smoes voor een teleurstellende uitkomst van behandeling…