COMMENTAAR – Vitamine B12, ijsjes & verdrinkingsgevallen

Gebruiker op Twitter: ‘Beseffen jullie dat zo’n opmerking over ‘de verhoogde kans op sterven’ het gevolg kan hebben dat mensen, volledig onterecht, hun levensreddende vitamine B12 stoppen te nemen!’

COMMENTAAR

Gronings wetenschappelijk onderzoek heeft dinsdag 21 januari 2020 voor grote onrust gezorgd onder vele duizenden gebruikers van vitamine B12 in Nederland. Ineens werden zij geconfronteerd met een mogelijk ‘hogere kans op overlijden door deze vitamine’, die soms al vele jaren letterlijk hun behoud betekent. Want die conclusie uit hun onderzoek – ‘grotere kans op sterfte’ – blijft hangen en brengt mensen soms tot radeloze gedachten of zij nu wel of niet moeten doorgaan met B12.

De vraag is dan ook of de wetenschappers, die slechts wilden waarschuwen voor ‘overdosering’ bij mensen die die supplementen slikken of injecties krijgen om een vitamine B12-tekort te voorkomen, zelf wel zo blij kunnen zijn met het effect dat zij nu hebben bereikt. Door de interpretatie, maar zeker ook de opzet van hun studie, zijn namelijk massa’s B12-afhankelijke patiënten de gordijnen ingejaagd.

Dat kan en zal nooit hun bedoeling zijn geweest van onderzoeker José Luis Flores-Guerrero en hoogleraar Interne Geneeskunde, Stephan Bakker.

Tijdsdruk en gretigheid

Maar tóch gebeurde dat toen kranten- en internetredacties het bericht hierover van het Groningse universiteitsziekenhuis in handen kregen. Zij baseerden zich op een mediabericht, rondgestuurd naar aanleiding van de wetenschappelijke (Groningse) publicatie in het vooraanstaande medische vaktijdschrift JAMA Network Open, de interneteditie van de Journal of the American Medical Association.

Een langdurig tekort aan vitamine B12 (dat door sommige artsen als een kwakzalversmiddel wordt beschouwd) kan allerhande klachten geven, neurologische klachten zoals tintelingen, coördinatieproblemen en pijn, psychische klachten zoals neerslachtigheid, concentratieverlies en vergeetachtigheid, maar ook bloedarmoede en tandvleesproblemen. Serieuze gezondheidsproblemen dus. En dán ineens over deze problematiek Gronings wetenschappelijk speurwerk, gepubliceerd op een gezaghebbend medisch platform, zoals de JAMA…. Tjá, dat is iets om als ziekenhuis een beetje trots op te zijn, nietwaar?

Maar daar loopt het dikwijls mis… Op tijdsdruk en gretigheid.

Koppen als ‘Eerder dood met te hoge waarde vitamine B12’  (De Telegraaf-online), Grotere kans op sterfte door teveel B12’ (ANP, AD en opnieuw De Telegraaf), ‘Gezondheidsrisico’s door te veel vitamine B12’ (RTV-Noord) waren het gevolg. De berichtgeving van de nieuwsmedia bleef evenwel dicht in de buurt van het nogal ongenuanceerde persbericht dat vandaag om 14:05 uur de wereld werd ingestuurd door de afdeling Persvoorlichting van het Universitair Medisch Centrum Groningen (UMCG).

Dat er enige nuance nodig was geweest in deze bron-berichtgeving blijkt uit de ‘terugkrabbelende’ Tweet, die het ziekenhuis binnen drie uur na het verschijnen van hun persbericht uitstuurde. De tekst ervan luidt: ,,Als reactie op de verschillende vragen die ons nieuws oproept: de waarschuwing voor het risico van te hoge B12-waardes en voor overmatig gebruik van supplementen doet niets af aan het feit dat het goed is om een B12-tekort aan te vullen als dat medisch nodig is. Neem bij twijfels hierover contact op met je behandelend arts.” Het is precies het deel dat in het persbericht ontbrak. Meer van dergelijke informatie was de nuancering ten goede gekomen.

Sociale media ontploften

Het leed was echter al geschied. De sociale media ontploften vandaag. ‘Beseffen jullie dat zo’n opmerking over ‘de verhoogde kans op sterven’ het gevolg kan hebben dat mensen, volledig onterecht, hun levensreddende vitamine B12 stoppen te nemen!’, vraagt een B12-gebruiker in een Tweet aan het ziekenhuis. .

De ‘publieksvertalers’ van het ziekenhuis hadden duidelijker moeten maken dat er een wereld van verschil zit tussen (slechts) een ‘associatie’ met een hogere kans op sterfte door een hoge concentratie B12 in het bloed en een ‘causaal’- of oorzakelijk verband… Want dat laatste verband werd namelijk niet gevonden. Bovendien blijkt uit de opzet van de studie dat allerlei deelnemers werden bestudeerd, maar dat B12 gebruikers geen deel uitmaakten van de onderzoeksgroep.

Naarmate er meer ijsjes worden verkocht stijgt het aantal verdrinkingsgevallen.

Of zoals psycholoog Erik Eestermans stelt op het PsyBlog.nl: Het menselijk brein is gebouwd om onbewust connecties te leggen tussen vele verschillende contrasterende stukken informatie. Zoals: naarmate er meer ijsjes worden verkocht stijgt het aantal verdrinkingsgevallen. Verklaring: bij hoge temperaturen hebben meer mensen trek in een ijsje, maar ook aan een duik in het zwembad…”

Sommige deskundigen zijn allerminst blij met het onderzoek en de effecten op gebruikers van B12. ,,Dit is zelfs schadelijk voor gebruikers. In de praktijk gaat dit onherroepelijk ledematen kosten van mensen die plotseling hun gebruik acuut stoppen, omdat ze het middel niet langer vertrouwen, of al helemaal niet aan vitamine B12 beginnen omdat ze bang zij dood te gaan…”

Het zou het ziekenhuis en de onderzoekers sieren wanneer zij een duidelijke verklaring aan de gebruikers geven over wat er nu feitelijk aan de hand is en wat de consequenties zijn voor het dagelijkse gebruik van B12.Foto: Allef Vinicius/UNSPLASH