Even voorstellen: Wanda de Kanter (1959) is longarts en nu ruim zes jaar werkzaam in het oncologisch ziekenhuis Antoni van Leeuwenhoek (AVL) te Amsterdam. Door actief te vechten tegen de tabaksindustrie probeert zij te bevorderen dat de jeugd een rookvrije toekomst krijgt. 'Elke dag beginnen in Nederland 75 kinderen met roken, stelt zij. Dat is volgens haar de schuld en verantwoordelijkheid van de overheid. 'Die moet ervoor zorgen dat kinderen niet verslaafd raken.' Najaar 2019 verscheen van Wanda de Kanter en haar collega-longarts Pauline Dekker het boek 'Niet roken maar koken'.

De ‘GLCC’ is de Global Lung Cancer Coalition award die landelijk wordt uitgereikt. Deze award won Anne Marie van Veen reeds eerder. Dit keer wint zij ook de wereldwijde prijs: voor de persoon die longkanker internationaal het meest op de kaart zette, dankzij haar jarenlange inzet in haar strafzaak tegen de tabaksindustrie. Anne Marie van Veen overleed in mei van dit jaar, na jarenlang ziek te zijn geweest. Afgelopen week werd de prijs postuur aan haar man en kinderen uitgereikt.

Anne Marie van VeenFotografie Vincent Schiphorst

Deze award is de kroon op mijn werk…

De conferentieruimte in het Meander Medisch Centrum in Amersfoort is afgeladen met patiënten met longkanker en hun familie en vrienden. Er zijn lezingen over palliatieve zorg door longarts Sander de Hosson van het Wilhelmina Ziekenhuis in Assen, uitleg over wat wetenschappelijk onderzoek inhoudt en over de effecten van immuun- en doelgerichte therapie.

Aan het eind van de dag zijn daar Rob, de man van Anne Marie, en drie van hun vier kinderen: Anna, Carel en Mette.

Anne Marie overleed dit jaar op 8 mei op 46-jarige leeftijd, vijf jaar nadat de diagnose longkanker werd gesteld. De week voor haar overlijden hoorde zij dat zij deze internationale prijs had gewonnen. In haar ziekenhuisbed neemt zij direct een filmpje op wat dit voor haar betekent. Haar man laat het aangrijpende filmpje aan de zaal zien. Anne Maries moeder is zichtbaar emotioneel. Dat is de hele zaal. Anne Marie vertelt – alsof ze nog bij ons is – hoe deze award de kroon op haar werk is, om ervoor te zorgen dat (haar) kinderen de huidige stervende rokers niet gaan vervangen als nieuwe slachtoffers van de tabaksindustrie.

De tabaksindustrie die onze kinderen hun ,,replacement smokers” noemt.

Ik mag hen toespreken omdat ik de nationale prijs vorige jaar won. En ik die prijs in 2018 uit handen van Anne Marie kreeg…  Als ik de kinderen en haar man naar voren roep, staat mij het huilen nader dan het lachen. Ik vertel de kinderen hoe zielsveel hun moeder van hen hield en dat haar hele strijd is opgedragen juist aan hen, de kinderen, vanuit liefde.

Ik had in mijn hoofd dat de kindertjes toch wel wat groter zouden zijn na al die jaren. Het overvalt me hoe ontzettend jong en klein ze nog zijn. Dat meer dan de helft van hun leven zij een moeder hebben gehad die in en uit ziekenhuizen ging. Met elke keer weer een CT scan en de angst voor terugkeer van de longkanker.

En, hoe ingewikkeld het is om zonder moeder verder te gaan. In elke ontwikkelingsfase weer. Hoe weinig er aandacht is voor de achterblijvers, de nabestaanden. Hoe onzichtbaar zij zijn.

Hoe gaat het op school met al deze kinderen, van ouders die vroegtijdig overleden. Weten de leerkrachten, de klassenleraar na de zomervakantie nog wat hen is overkomen? Hoe moet dat financieel als je beiden niet meer kunt werken omdat je ziek bent? Of als je als alleenstaande ouder moeder en vader tegelijk moet zijn…

Dertienduizend nieuwe longkankerpatiënten per jaar. Laten we waar mogelijk deze epidemie bestrijden en in de voetsporen van Anne Marie van Veen treden met haar strijd tegen de tabaksindustrie: die met opzet een zo verslavend mogelijk dodelijk product maakt, met als enige doel het financieel gewin voor haar aandeelhouders…