Zoeken naar licht in donkerste DEPRESSIE

Is narcosemiddel net zo effectief  als elektroconvulsieve therapie?

GRONINGEN – Het universiteitsziekenhuis van Groningen, UMCG, hoopt de komende maanden belangrijke stappen te kunnen zetten in de behandeling van ernstige depressiviteit.

Groningse onderzoekers starten een studie naar een mogelijk patiëntvriendelijker alternatief voor ‘elektroconvulsieve therapie’ (ECT) als laatste redmiddel bij de behandeling van ernstige depressie. Met verschillende ziekenhuizen in Nederland en GGZ-instellingen wordt onderzocht of orale inname van het narcosemiddel esketamine even effectief is als elektroconvulsieve therapie of zelfs werkzamer is.

Elektroden

Bij ECT worden op het hoofd van de depressieve patiënt elektroden geplaatst, waarna met een kortdurende elektrische stroom een epileptische aanval of insult wordt opgewekt. Dat duurt ongeveer een halve tot een hele minuut. Prof. dr. Robert Schoevers, onderzoeksleider en afdelingshoofd Psychiatrie van het UMCG zegt over het verschil dat de studie zou kunnen maken voor de patiënt: ,,Wanneer we kunnen aantonen dat het oraal innemen van esketamine even goed werkt bij ernstige niet-psychotische therapieresistente depressie, dan beschikken we niet alleen over een patiëntvriendelijker maar ook goedkoper alternatief voor ECT dat in de toekomst via de basisverzekering zal worden vergoed.”

De onderzoekers geloven dat het betreffende narcose- of anesthesiemiddel tot een enorme verbetering kan leiden in de zorg voor mensen met een zeer ernstige depressie. Vooral voor diegenen voor wie ECT de enige overgebleven behandeloptie is omdat zij niet of onvoldoende reageren op psychotherapie en antidepressiva.

In Nederland kampen jaarlijks ongeveer 850.000 mensen met een depressie, van mild tot heel ernstig

In Nederland kampen jaarlijks ongeveer 850.000 mensen met depressie, van mild tot heel ernstig. Bij een klein deel van hen, ongeveer 110 mensen per jaar met een niet-psychotische, ernstige depressie, is de depressie niet anders te behandelen dan met ECT, ook wel elektroshocktherapie genoemd. Dit is een zware behandeling met een lange ziekenhuisopname, herhaalde anesthesie en bijwerkingen die soms tot blijvende schade kunnen leiden, waaronder aantasting van het autobiografisch geheugen. Patiënten krijgen gemiddeld twaalf tot zestien keer een behandeling over een periode van acht weken.

Acht weken

Aan de studie kunnen 146 patiënten meedoen. Eén groep wordt behandeld met ECT, terwijl de andere groep acht weken lang twee keer per week een dosis esketamine krijgt. Patiënten die een gevoeligheid hebben voor psychose worden van deelname uitgesloten omdat esketamine die kan opwekken. ,,De eerste fase van acht weken moet ons al belangrijk bewijs opleveren of esketamine in vergelijking met ECT goed werkt of niet”, aldus professor Schoevers. Beide groepen worden daarna gedurende een jaar gemonitord waarbij de groep die orale esketamine krijgt, de behandeling langzaam afbouwt. Dit onderzoek wordt mogelijk gemaakt met een subsidie van 3,2 miljoen euro van Zorginstituut Nederland en ZonMw, via de regeling Veelbelovende Zorg.

Ziekenhuizen

,,Het aantal patiënten dat in het eerste jaar na de behandeling met ECT een terugval krijgt is vrij hoog, rond de 60 procent”, aldus Schoevers. ,,Op basis van data van een pilot met een beperkte groep patiënten, is onze verwachting dat de groep die esketamine krijgt, betere resultaten zal hebben.” Andere zieken huizen die meedoen aan de studie zijn het Leids Universitair Medisch Centrum (LUMC), Amsterdam UMC (locatie VUmc), Pro Persona (locatie Nijmegen) en PsyQ/ Parnassia Groep Den Haag mee, alsook patiëntenorganisatie de Depressie Vereniging en MIND, de koepel van cliëntenorganisaties in de geestelijke gezondheidszorg.

Mensen met een gevoeligheid voor depressie hebben vaak last van aanhoudende negatieve gedachten, ook wanneer de depressieve periode voorbij is.

Het UMC Groningen is ook met een studie begonnen naar het effect van verschillende therapeutische technieken op herhaaldelijk negatieve gedachten die een belangrijke rol spelen in de gevoeligheid voor depressieve terugval. Mensen met een gevoeligheid voor depressie hebben vaak last van aanhoudende negatieve gedachten, ook wanneer de depressieve periode voorbij is. Het kan als piekeren ervaren worden. Zij denken herhaaldelijk en bijna automatisch negatief over zichzelf, over hun toekomst, over de wereld.

Wanneer mensen in therapie zijn, wordt vaak aan deze gedachten gewerkt. Dit kan op verschillende manieren. Zij kunnen bijvoorbeeld oefenen met mindfulness, of juist met het bewerken van de inhoud van de gedachten. Deze technieken werken waarschijnlijk anders en werken niet voor iedereen even goed. Het UMCG MINDCOG onderzoek is er op gericht om te onderzoeken hoe gedachten positief beïnvloed kunnen worden.Foto: Pixabay