Waarom fanatieke oudere sporters vaker aderverkalking hebben

NIJMEGEN/UTRECHT – Twee universiteitsziekenhuizen zijn een vervolgonderzoek begonnen naar de vraag hoe het kan dat intens sportende mannen van middelbare leeftijd vaker last hebben van kransslagaderverkalking rond het hart dan hun rustiger aandoende leeftijdgenoten.

Het Universitair Medisch Centrum (UMC) Utrecht en het Radboud Universitair Medisch Centrum in Nijmegen vinden dit vraagstuk wetenschappelijk zodanig van belang, omdat regelmatig bewegen zou zorgen voor ‘een sterke afname van het risico op hart- en vaatziekten en de levensverwachting bevordert’.

De zogenoemde MARC-1 studie kwam eind 2018 met de opmerkelijke bevinding dat de meeste van totaal 316 medisch gevolgde atleten van middelbare leeftijd vaker bleken te kampen met coronaire atherosclerose, zoals kransslagaderverkalking in het geneeskundige jargon heet. MARC is overigens de afkorting van Measuring Athlete’s Risk of Cardiovascular Events.

Samenhang

De Utrechtse en Nijmeegse onderzoekers willen nu weten of er een samenhang bestaat tussen fanatiek sporten en kransslagaderverkalking. Hun onderzoekpersonen zijn alle deelnemers uit het MARC-1 onderzoek, plus 104 bovengemiddeld sportende vrouwen. Het gaat om deelneemsters vanaf 55 jaar en die tenminste tien jaar structureel hebben gesport en geen hart- en vaatziekten hebben.

Prof. Dr. Birgitta Velthuis, hoogleraar radiologie in het UMC Utrecht, leidt de vervolgstudie. Zij zegt: ,,We weten dat sporten ontzettend gezond is. Hoe kan het dat deze actieve sporters dan toch in deze mate kransslagaderverkalking hebben? Om te kijken naar oorzaak en gevolg kijken wij nu naar hoe iets over een groter aantal jaren verandert. Daarom hebben we alle mannen uit de eerste studie – van zes jaar geleden –  benaderd voor deze vervolgstudie.”

Intensieve sporters gaan de CT-scanner in…

De onderzoekers maken CT-scans van deze groep intensief sportende mensen. Aan de hand hiervan wordt de mate van verkalking in hun  kransslagaders berekend en ook de samenstelling van de aderverkalking in zogeheten ‘plaques’ (dat zijn vetophopingen) aan de binnenzijde van de aderen.

Een van de onderzoekers, Vincent Aengevaeren, die in beide ziekenhuizen onderzoek doet, heeft daar meer informatie over: ,,De plaque die aan de binnenkant van de kransslagaders werd aangetroffen tijdens het eerste onderzoek bleek van een vrij gunstig type te zijn. Plaque kan vetrijk zijn, verkalkt, of uit een mix van vet en kalk bestaan. Als de plaque verkalkt is, is het risico op een hartaanval  minder groot dan bij de gemixte vorm. Maar helemaal geen plaque is natuurlijk nog beter. We zagen dat de meest actieve sporters vaker een verkalkte plaque hadden. Daarnaast bleken deelnemende hardlopers vaker slagaderverkalking te hebben dan deelnemende wielrenners.”

Voedingsgewoonten?

Professor Birgitta Velthuis: ,,We maken van de proefpersonen onder meer een CT-scan en een hartfilmpje. We meten de bloedwaarden en vragen naar hun voedingsgewoonten en medicatiegebruik. Zo hopen we er achter te komen welke rol sport speelt bij het ontstaan en verergeren van kransslagaderverkalking, en of er wellicht andere factoren zijn die een rol spelen. Heeft dat bijvoorbeeld met stress te maken, of met hun voedingsgewoonten? Actieve sporters eten ten slotte veel en mogelijk ook ongezonder. Daarnaast proberen we te achterhalen wie er meer risico loopt, zodat zij tijdig de nodige maatregelen kunnen nemen.”

Advies: Ga niet minder sporten. Eind 2020 is meer over dit onderzoek bekend..

Inmiddels zijn de metingen bij meer dan tweehonderd mannen verricht. Vincent Aengevaeren geeft aan dat het te vroeg is om hieruit al conclusies te trekken. Aan het eind van 2020 hoopt hij de resultaten te kunnen presenteren.

Intussen adviseert hij niet om minder te gaan sporten. ,,Het is algemeen bekend dat sporters langer leven en ook langer zonder klachten blijven. De risico’s van niet-sporters op hart- en vaatziekten zijn groter. Wel laten de resultaten van de eerste studie zien dat het feit dat je veel sport, geen garantie is dat je geen risico loopt op hart- en vaatziekten. Ik zou sporters dan ook aanraden om gezond te leven. Op je voeding letten, een gezond gewicht behouden, je bloeddruk, cholesterol en suikerwaardes in de gaten houden en zeker niet te roken.”

Foto: Pixabay/Mohamed Hassan

Over kransslagaderverkalking rond het hart: Bij coronaire atherosclerose vindt vetophoping plaats op de binnen- bekleding van (hart)slagaders. Eerst worden vetstrepen (zg. ‘fatty streaks’) gevormd, meestal op plaatsen waar een slagader zich vertakt. Deze vetstrepen vormen een goed hechtingsvlak voor vetachtige stoffen in het bloed. Een vetstreep kan uitgroeien tot een ophoping, een plaque, van cholesterol en andere stoffen onder de dunne binnenbekleding van een (krans)slagader. Vetstrepen zijn op zichzelf niet gevaarlijk, maar plaques wel. Hierdoor kunnen de (krans)slagaders langzaam vernauwd raken wat de bloeddoorstroming hindert. Het risico bestaat dat een plaque openscheurt of losraakt, wat leidt tot klonters in het bloed die een slagader volledig af kunnen sluiten. Bron: Gezondheidsraad nr. 2018/22