Vrouwenartsen VS en Nederland: ‘Verklein kans op eierstokkanker met verwijderen eileiders’

Aantal diagnoses eierstokkanker in Nederland (nu 1.200 per jaar) kan drastisch naar omlaag.

EINDHOVEN – Meer vrouwen, die toch al een buikoperatie moeten ondergaan, zouden moeten overwegen gelijktijdig hun eileiders preventief te laten verwijderen om zo het risico op eierstokkanker te verkleinen. Dat geldt ook voor vrouwen met een gemiddeld risico op het ontstaan van deze vorm van kanker.

Zo luidt het pleidooi van de Amerikaanse Ovarian Cancer Research Alliance (OCRA) in een poging meer aandacht te krijgen voor de rol van eileiders die in veel gevallen direct betrokken zijn bij eierstokkanker. Volgens het eveneens Amerikaanse National Cancer Institute werd in het afgelopen jaar bij ongeveer 20.000 vrouwen in de Verenigde Staten eierstokkanker vastgesteld. Er stierven bijna 13.000 vrouwen, aldus nieuwszender CNN.

Geen test beschikbaar

De medische wetenschap is er tot nu toe niet in geslaagd een betrouwbare test voor de vroege opsporing van deze gynaecologische kanker te maken. Tegen CNN zei Dr. Oliver Dorigo, directeur van de afdeling gynaecologische oncologie van het Stanford University Medical Center: “Als we een test hadden om eierstokkanker in een vroeg stadium op te sporen, zou het resultaat voor patiënten aanzienlijk beter zijn”.

Zo’n 70 procent van alle eierstokkankers ontstaat in de eileiders, stelt de Ovarian Cancer Research Alliance, een non-profitorganisatie die zich richt op onderzoek naar eierstokkanker, belangenbehartiging en ondersteuning van patiënten. De eileiders hebben als taak het vervoeren van eicellen en zaadcellen. Elke cyclus komt er in de eierstokken een eicel tot rijping. Daarnaast maken de eierstokken geslachtshormonen.

Angelina Jolie

De beroemde Amerikaanse actrice Angelina Jolie liet in 2015, op 39-jarige leeftijd, zowel haar eierstokken als eileiders verwijderen om de ontwikkeling van eierstokkanker te voorkomen. Eerder had zij al besloten tot het laten wegnemen van haar borsten, omdat zij draagster is van een genetische afwijking in het BRCA-1-gen, een afkorting van ‘BReast Cancer’. Dit gen is in haar familie afwijkend en kostte uiteindelijk ook het leven aan haar tante, oma en haar moeder op 56-jarige leeftijd. Alle drie stierven aan eierstokkanker. In een open brief in The New York Times schreef de nu 47-jarige Jolie destijds dat ze alles had gedaan om de risico’s op kanker zoveel mogelijk te verkleinen, ook al zei ze te beseffen dat die kans nooit nul zal zijn.

Iedereen heeft dit gen. In families waar één van de twee borstkankergenen (BRCA1 en BRCA 2) afwijkend is, is de kans op borst- en eierstokkanker verhoogd.

Tekst leest verder onder foto

Oncologisch-gynaecoloog dr. Jurgen Piek. Foto: Catharina Kankerinstituut/Catharina Ziekenhuis Eindhoven.

Gynaecologen van het Catharina Ziekenhuis in Eindhoven bepleitten al in 2017 het voortaan standaard wegnemen van de eileiders, wanneer een vrouw met een voltooide kinderwens toch al een buikoperatie ondergaat. Oncologisch-gynaecoloog dr. Jurgen Piek: ,,Wanneer een vrouw moet worden geopereerd aan vervelende maar op zichzelf goedaardige aandoeningen, zoals een ’vleesboom’ of vanwege hevige menstruele bloedingen, dan kan het verstandig zijn tijdens die ingreep meteen de eileiders weg te halen. Het verlaagt het risico op het ontstaan van kanker aanzienlijk.”

Het verwijderen van de eileiders is ook aan te bevelen bij een sterilisatie, stelt Piek, als de kinderwens echt voorbij is. ,,De ingreep is een kwestie van enkele minuten. Veel mogelijk toekomstige ellende, kanker, wordt daarmee weggenomen.”

Kritiek uit het land

Volgens artsen van het Catharina Ziekenhuis kan het aantal diagnoses van eierstokkanker in Nederland (circa 1.200 nieuwe patiënten per jaar) drastisch, met ,,vele tientallen patiënten”, worden teruggedrongen met preventieve chirurgie, zoals ook bij Angelina Jolie. Hun pleidooi leverde hen destijds kritiek op van enkele collega’s in het land, die wezen op de langere duur van buikoperaties en de inzet van ander apparatuur. “Allemaal handelingen en extra inspanning, die niet bekostigd worden vanuit de verzekering”, was hun oordeel. Gynaecoloog Piek: “Dat mag voor de korte termijn wellicht zo zijn, maar uiteindelijk scheelt het de samenleving en de zorg heel veel geld, want eierstokkankeroperaties zijn uiterst kostbaar.”

Samen met hun collega’s van het Radboudumc in Nijmegen werken de Eindhovense gynaecologen nu aan een keuzehulp waarin de patiënt de voor- en nadelen kan vernemen van het preventief laten wegnemen van eileiders. “Eigenlijk zijn er alleen maar voordelen”, stelt Jurgen Piek. De keuzehulp, via het internet, die is gemaakt met behulp van een subsidie van KWF Kankerbestrijding, zal naar verwachting in de loop van de zomer beschikbaar komen in het Nederlands en waarschijnlijk later ook in het Engels en Duits verschijnen.