Vastere greep op IJZERTEKORT, oorzaak van bloedarmoede

IJzertekort is een wereldwijd groot gezondheidsprobleem

NIJMEGEN – Eén op de tien peuters en één op de vijftig tieners in Nederland kampt met een tekort aan ijzer. Bovendien wordt geschat dat één op de zes à tien zwangere vrouwen in ons land last heeft van tekort aan ijzer in hun lichaam. IJzertekort, of ijzergebrek, is een belangrijke oorzaak van bloedarmoede (anemie).

Vermoeidheid, hartkloppingen, duizeligheid, kortademigheid, bleek zien, zweten, hoofdpijn, haaruitval, rusteloze benen: het zijn allemaal klachten die kunnen horen bij een tekort aan ijzer in het lichaam. Ook kan ijzertekort andere aandoeningen verslechteren, zoals die van het hart. 

Wereldwijd hebben maar liefst 1,2 miljard mensen van alle leeftijden last van een tekort aan ijzer in hun lichaam, voornamelijk kinderen en vrouwen in hun vruchtbare levensfase.

Zinvol

Dit alles blijkt, opgesomd, uit een zeer zinvol nieuw overzichtsartikel van Radboudumc-onderzoeker Dorine Swinkels in het wetenschapstijdschrift The Lancet (zie link beneden). Samen met Duitse en Australische collega’s (respectievelijk uit Heidelberg en Melbourne) is de publicatie een leidraad hoe ijzertekort moet worden vastgesteld en behandeld. Onvoldoende wordt dikwijls stilgestaan bij dit euvel dat verregaande consequenties kan hebben voor iemands gezondheid. ,,IJzertekort is een niet te onderschatten probleem dat wereldwijd, onder alle bevolkingsgroepen speelt”, zegt Swinkels, hoogleraar Experimentele Klinische Chemie aan het Radboudumc te Nijmegen. Laboratoriumarts Dorine Swinkels leidt in het Radboudumc het onderzoek naar ijzerstofwisselingsziekten.

Bij mensen met bloedarmoede is sprake van een tekort aan zuurstof-producerende rode bloedcellen, ofwel hemoglobine (Hb). Hemoglobine zorgt ervoor dat de zuurstof van de longen naar alle cellen in het lichaam gaan. Minder zuurstof in het lichaam zorgt voor bovenstaande klachten. Bloedarmoede door ijzertekort komt het meest voor in minder bevoorrechte groepen, waaronder migranten en vluchtelingen, en in lage en midden-inkomenslanden.

Ontwikkelingsstoornissen

Vooral jonge kinderen met een ijzertekort lopen het risico op verminderde verstandelijke ontwikkeling. IJzertekort bij zwangere vrouwen verhoogt het risico op een laag geboortegewicht van het kind, met alle risico’s van dien, legt Dorine Swinkels uit. ,,Vanwege die lange termijngevolgen, zoals ontwikkelingsstoornissen bij kinderen, is het van groot belang om een adequate diagnose te stellen. Maar daarnaast is een beter begrip en betere herkenning van de oorzaken nodig. Dit zal wereldwijd een belangrijke positieve invloed hebben op de gezondheid van mensen.”

Over die oorzaken valt veel te zeggen. Vaak is er sprake van een gebrek aan voldoende ijzer in het dieet. Al bekend was dat ijzertekort veroorzaakt kan worden door recente ontwikkelingen als vegetarisme en overgewicht, maar de grootte van de effecten zijn pas de laatste jaren duidelijk geworden. Daarnaast kan een ijzertekort ook een teken zijn van serieuze ziekten, zoals bepaalde maagaandoeningen, darmkanker of de chronische darmaandoening coeliakie.

Levensbedreigend

In dat geval volstaat het niet om alleen ijzertabletten te slikken. Patiënten met een chronische infectie of ontsteking kunnen deze tabletten niet goed opnemen. Er moet dus voldoende aandacht zijn voor de exacte oorzaak van het ijzertekort. Want zonder de oorzaak te weten, zo stellen de onderzoekers, kan een patiënt geen of verkeerde behandeling krijgen en kunnen serieuze, onderliggende aandoeningen worden gemist. En dat kan levensbedreigend zijn.

Het is niet altijd eenvoudig vast te stellen dat er sprake is van een ijzertekort, stellen de onderzoekers. ,,Dit geldt met name als de patiënt naast het ijzertekort ook een infectie of ontstekingsziekte heeft. Hiervoor is nog geen goede oplossing. Om te bepalen of iemand wel of geen ijzertekort heeft, wordt gebruik gemaakt van afkappunten. Internationaal is geen overeenstemming welke de meest optimale is en het ontbreekt hierbij aan kwalitatief goede studies”, zo concluderen Sant-Rayn Pasricha en Jason Tye-Din uit Melbourne en Martina Muckenthaler uit Heidelberg.

Bijwerkingen

De onderzoekers zeggen in hun publicatie ook meer over nieuwe behandelingsstrategieën. Er is de afgelopen jaren veel meer bekend geworden. Dorine Swinkels: ,,Patiënten met milde vormen van bloedarmoede bleken in het verleden teveel tabletten te krijgen. Dit gaf veel bijwerkingen. Daarnaast zijn er tegenwoordig ijzerpreparaten die via een injectie (intraveneus) toegediend kunnen worden, en zijn er veelbelovende therapieën in ontwikkeling voor de behandeling van ijzergebrek bij ontstekingsziekten.”

Neem hier kennis van het wetenschappelijke artikel over ijzertekort: https://www.thelancet.com/journals/lancet/article/PIIS0140-6736(20)32594-0/fulltext