Traumapatiënt vaak naar verkeerde hospitaal

Ambulanceverpleegkundigen moeten elke keer weer snel beslissen naar welk ziekenhuis zij een patiënt brengen. En is niet altijd direct duidelijk wat deze heeft en hoe gewond hij of zij is.

UTRECHT – Dertig procent van de ernstig gewonde volwassenen in Nederland wordt niet naar het juiste ziekenhuis vervoerd. Dit verkleint mogelijk hun kans op overleving en vergroot het risico op blijvend letsel.

Dat blijkt uit een studie door arts en trauma-onderzoeker Rogier van der Sluijs (UMC Utrecht), in het kader van zijn wetenschappelijke promotie. Van der Sluijs heeft een ‘voorspelmodel’ ontwikkeld over de ernst van het letsel en de benodigde medische middelen. Het systeem kan ambulanceverpleegkundigen helpen om een juiste keuze te maken in de triage van trauma-patiënten.

• Triage is het beoordelen van slachtoffers zoals bij grote(re) ongevallen, rampen, pandemieën en de spoedeisende-hulpafdeling in ziekenhuizen, in verschillende categorieën verdeeld naar de ernst van de verwondingen of ziektebeeld.

Rogier van der Sluijs is eerder deze maand aan dre Universitet Utrecht gepromoveerd op de ontwikkeling van zo’n model, hij schreef daartoe het proefschrift ‘Pre-Hospital Trauma Systems – pushing the boundaries of precision medicine’.

4500 ernstig gewonden

In hun dagelijkse werk, zien ambulanceverpleegkundigen een enorme verscheidenheid aan mensen met een trauma: lichamelijk letsel als gevolg van een ongeval zo stelt (inmiddels dr.) Van der Sluijs. ,,Dit varieert van ongevallen in en om het huis, tot verdrinking en verbranding, tot geweldsdelicten en verkeersongelukken. In Nederland gaat het jaarlijks om zo’n 4500 mensen die ernstig gewond zijn. Van hen wordt zeventig procent met de ambulance naar een ziekenhuis vervoerd. De ambulanceverpleegkundigen moeten elke keer weer snel beslissen naar welk ziekenhuis zij een patiënt brengen. En is niet altijd direct duidelijk wat deze heeft en hoe gewond hij of zij is. De keuze kan cruciaal zijn, want niet elk ziekenhuis beschikt over dezelfde expertise en middelen om ernstig gewonde patiënten te behandelen.”

Traumacentrum

,,De traumazorg in Nederland is verdeeld over elf regio’s”, vertelt Rogier van der Sluijs. ,,Elke regio heeft één zogeheten level 1 traumacentrum, dat 24/7 ernstig gewonde patiënten kan behandelen. Dat zijn de acht UMC’s en enkele andere ziekenhuizen, die zich verenigd hebben in het Landelijk Netwerk Acute Zorg. Level 2 en 3 ziekenhuizen zijn er voor matig en licht gewonden. Waar het om gaat, is patiënten op de juiste plek te krijgen. Ernstig gewonde patiënten die niet naar een level 1 traumacentrum worden gebracht, hebben een grotere kans op overlijden of blijvend letsel. Als mild of matig gewonde mensen steeds naar level 1-centra worden gebracht, raken die overbelast en zijn de kosten onnodig hoog.”

Volgens de landelijke traumaregistratie wordt nu dertig procent van de ernstig gewonde volwassenen niet naar een level 1-centrum gebracht, terwijl dat wel zou moeten. Voor ernstig gewonde kinderen ligt dat percentage op vijftien procent. Rogier: ,,Daarmee voldoen we in Nederland niet aan de richtlijn van Zorginstituut Nederland, die voorschrijft dat 90g procent van de ernstig gewonde mensen direct naar een level 1 traumacentrum moet.”

Protocol ambulancezorg

Om erachter te komen waar dit aan ligt, verdiepte Rogier zich met veel hulp van ambulanceverpleegkundigen in de werkwijze van de ambulancediensten. Zijn conclusie: Het protocol dat zij gebruiken om te kijken of iemand ernstig gewond is, schiet tekort. Dit protocol ‘Keuze ziekenhuis’, onderdeel van het Landelijk Protocol Ambuancezorg, blijkt bij kinderen slechts in de helft van de gevallen de ernstig gewonden te herkennen en bij volwassenen is dat nog minder. Rogier: ,,Met hun kennis en ervaring doen ambulanceverpleegkundigen het in de praktijk dus beter, want zij weten die percentages op te krikken naar zeventig tot negentig procent bij volwassenen en 85 procent bij kinderen.”

Nadere studie liet zien dat geen enkel triage-protocol een goed onderscheid kan maken tussen mild, matig en ernstig gewonde patiënten. ,,Het zijn eenvoudige flowcharts met criteria die gebaseerd zijn op een Amerikaans model. Voldoe je aan 1 criterium, dan level 1 advies, anders niet. Je zou willen dat de verpleegkundigen nauwkeuriger tools krijgen, want voor patiënten geldt: better safe than sorry. Daarom hebben we de Trauma Triage App ontwikkeld: een smartphone en tabletapplicatie met een ingebouwd voorspelmodel om ernstig gewonde patiënten te identificeren.”Foto: UMC Utrecht