TIJDWINST bij behandeling van alvleesklierkanker

Radiotherapeut Van Tienhoven: We zagen een stijging in vijfjaarsoverleving van 6,5 procent naar 20,5 procent door vóór de operatie eerst chemo en bestraling toe te dienen.

AMSTERDAM – Mensen met alvleesklierkanker hebben een drie keer hogere kans om na vijf jaar nog in leven te zijn, indien ze voorafgaand aan hun operatie éérst chemotherapie met bestraling krijgen in plaats van chemotherapie erná.

Dit levenstijd winnende nieuws blijkt uit de door Nederlandse wetenschappers gehouden landelijke Preopanc-studie. De resultaten zijn deze week, aan de vooravond van Wereldkankerdag, vandaag,  gepubliceerd in het medische vaktijdschrift The Journal of Clinical Oncology.

Dit klinisch onderzoek, naar verluid het eerste specifieke ter wereld bij alvleesklier -of pancreaskanker, toont volgens de onderzoekers aan dat ‘chemo-radiatie’ – dat is chemotherapie mét bestraling – voorafgaand aan de operatie de overlevingskans van alvleesklierkanker na vijf jaar dit immense verschil in levensperspectief maakt.

• De pancreas of alvleesklier is een klier die zorgt voor de aanmaak van onder meer insuline, nodig voor de suikerhouding in het lichaam.  De alvleesklier ligt in de bovenbuik, achter de maag en mondt uit in de twaalfvingerige darm, dichtbij de galwegen. De vooruitzichten bij alvleesklierkanker zijn meestal slecht, vaak ook omdat de ziekte pas laat wordt ontdekt. Jaarlijks krijgen in Nederland ongeveer 2.500 mensen de diagnose alvleesklierkanker.

Verheugd

Radiotherapeut-oncoloog Geertjan van Tienhoven van het Amsterdam UMC, een van de hoofdonderzoekers, zegt in een publicatie van dit ziekenhuis: “We zagen een stijging in vijfjaarsoverleving van 6,5 procent naar 20,5 procent door voor de operatie eerst chemo en bestraling toe te dienen.” Ofwel: de kans voor patiënten om na vijf jaar nog in leven te zijn, was met de standaardbehandeling 1 op de 15. Na de nieuwe behandeling was dit 1 op de 5. “We zijn verheugd dat we een deel van de patiënten nu beter kunnen behandelen.”

De standaardbehandeling voor patiënten met alvleesklierkanker waarbij de tumor kan worden verwijderd, is een operatie en daarna een half jaar chemotherapie. Ondanks deze intensieve behandeling komt de kanker toch vaak terug.

Daarom keken de onderzoekers of een deel van de chemotherapie in combinatie met bestraling vóór de operatie (‘neoadjuvante chemoradiatie’ genaamd) de uitkomsten kon verbeteren. Dit gebeurde in de landelijke Nederlandse Preopanc-studie onder leiding van hoogleraar Casper van Eijck van Erasmus MC en bovengenoemde Geertjan van Tienhoven namens de Dutch Pancreatic Cancer Group.

Een op de 5 na vijf jaar nog in leven

Van 2013 tot 2017 deden 246 patiënten uit 16 Nederlandse ziekenhuizen mee aan de studie. Alle zijn gespecialiseerd in de behandeling van alvleesklierkanker. Hierbij werd geloot of patiënten de standaardbehandeling kregen en dus direct werden geopereerd (de directe-operatie-groep, 127 patiënten) of dat zij eerst werden behandeld met chemoradiatie (de neoadjuvante-groep, 119 patiënten). In beide groepen kon de tumor helaas soms niet operatief verwijderd worden en ook na de operatie bleek de ziekte toch vaak terug te komen. Maar op de lange termijn was de vijfjaarsoverlevingskans duidelijk beter in de neoadjuvante groep: 20,5% (ofwel 1 op de 5) tegenover 6,5% (ofwel 1 op de 15) met de standaardbehandeling. Van Tienhoven: “Na deze positieve resultaten zijn we met de Dutch Pancreatic Cancer Group vervolgstudies aan het doen om de overlevingskansen voor patiënten met alvleesklierkanker nog verder te verbeteren.”

IKNL: 124.000 nieuwe kankerpatiënten in 2021

In 2021 werd bij 124.000 patiënten kanker vastgesteld, 11.000 meer dan in 2020 en 4.000 meer dan in 2019. De stijging ten opzichte van 2019 (gemiddeld 2.000 per jaar) is volgens verwachting op basis van de bevolkingstoename en het groeiende aandeel ouderen in de bevolking. Het aantal kankerdiagnoses was in 2020 lager dan in 2019 door uitstel van (huis)artsbezoek, het tijdelijk stopzetten van bevolkingsonderzoeken naar kanker en afschaling van de zorg in de eerste maanden van de covid19-epidemie. In 2021 kwam het aantal diagnoses weer overeen met de verwachting bij alle soorten kanker. Dit blijkt uit cijfers van de Nederlandse Kankerregistratie.

Borstkanker (15.700 nieuwe patiënten), plaveiselcelcarcinoom van de huid (14.900), longkanker (14.700), prostaatkanker (13.700) en darmkanker (12.900) waren in 2021 de meest voorkomende vormen van kanker. Bijna zestig procent van alle nieuwe kankerpatiënten had een van deze vormen van kanker. Andere veel voorkomende kankersoorten zijn hematologische maligniteiten (o.a. leukemie en lymfklierkanker), melanoom, kanker van de urinewegen (o.a. blaas en nier), kanker van de lever, galwegen en alvleesklier en kanker van de vrouwelijke geslachtsorganen (o.a. baarmoeder en eierstokken).