Met de neus op ‘ongevoelige’ bacteriën

AMSTERDAM – Een poster over handhygiëne in het zicht hangen van medisch en verplegend personeel… Eenvoudige veranderingen in de dagelijkse (werk)omgeving van artsen en verpleegkundigen dragen al bij aan het tegengaan van antibiotica-resistentie.

Tot die bevinding komt onderzoeker Martine Caris van het Amsterdam UMC (locatie VUmc). Zij bestudeerde mogelijkheden om te zorgen dat resistentie (=ongevoeligheid) optreedt tegen antibiotica; dat zijn medicijnen tegen bacteriële infecties. ,,Alleen zo’n poster doet al wonderen”, stelt zij.

Bacteriën die ongevoelig zijn (geworden) voor antibiotica vormen wereldwijd een groeiend probleem. Steeds meer infectieziekten zijn inmiddels onbehandelbaar, omdat de ziekteverwekkers niet zwichten voor de middelen die tegen hen worden ingezet. In sommige Oostbloklanden sterven patiënten aan eenvoudige infecties die niet langer te behandelen zijn. In Nederland blijken de cijfers voor de belangrijkste resistente bacteriën laag in vergelijking met andere Europese landen. Dit komt onder andere omdat antibiotica in Nederland alleen te krijgen zijn wanneer een arts ze voorschrijft.

Om te voorkomen dat bacteriën ongevoelig worden voor antibiotica, is het belangrijk dat zorgprofessionals ze alleen voorschrijven als ze echt nodig zijn. Hierbij laten artsen zich leiden door de richtlijnen van de beroepsgroep.

,,Als antibiotica niet meer werken, zijn eenvoudige infecties soms onbehandelbaar”, stelt Martine Caris, die onlangs promoveerde op haar onderzoek. ,,Maar ook routineoperaties en chemotherapie zijn zonder werkzame antibiotica niet langer mogelijk. Daarom moeten we alles op alles zetten om resistentie, ongevoeligheid te voorkomen.” Het onjuist of onnodig voorschrijven van antibiotica is een van de boosdoeners. Daarnaast kunnen resistente bacteriën in het ziekenhuis worden overgedragen van patiënt tot patiënt.

In Nederlandse ziekenhuizen is veel aandacht voor zorgvuldig antibioticagebruik en infectiepreventie. Toch blijkt het in de drukke praktijk moeilijk om gedrag te veranderen, zelfs bij zorgverleners. Martine Caris onderzocht het effect van onderwijs en verschillende gedragsinterventies bij verpleegkundigen, artsen en studenten geneeskunde in verschillende ziekenhuizen in Nederland.

Onderzoeker Martine Caris