Steeds meer verwarde mensen

‘Overlast door verwarde huurders stijgt, zorginstanties schieten tekort’ (Omroep West), ‘Verwarde man met mes in centrum Groningen verwondt drie mensen’ (Dagblad v/h Noorden), ‘Brand na explosie in flat Nieuwerkerk aan den IJssel’, volgens omwonenden aangestoken door een verwarde man die de gaskraan opendraaide (NOS).

Buurtbewoners: ‘Het was echt een veilige buurt, dat gevoel is wég’

ALMERE – Het aantal incidenten met verwarde mensen in Nederland groeit naar een climax. In de eerste zes maanden van 2019 grepen politiekorpsen landelijk bijna 48.000 keer in bij situaties waarin verwarde personen een aandeel hadden. Een stijging van zo’n 8 procent, vergeleken met dezelfde periode van een jaar eerder. De politie spreekt van een zeer zorgwekkende situatie.

Toch blijkt er geen compleet beeld te bestaan van wie die ‘verwarden’ precies zijn. Ook niet, wat de exacte achtergrond van hun problemen is – waarvan uiteenlopende uitingen van maatschappelijke onrust het gevolg zijn. Dat blijkt onder meer uit de studie ‘Verward in Flevoland’, in opdracht van de GGD-Flevoland uitgevoerd door het onderzoeksbureau Care2Research.

Zwervend

Zodra de politie heeft ingegrepen wordt namelijk het gedrag van ‘verwarde’ mensen als zodanig geregistreerd, vrij grofmazig, zonder dat de precieze oorzaken daarvan of omstandigheden grondig tegen het licht zijn gehouden. De politie hanteert daartoe codes, zoals E14, E33 of E41. Die staan respectievelijk voor: E14 – poging tot suïcide (zelfdoding), E33: verward persoon aangetroffen, E41: overlast door zwervend persoon.

,,De praktijk is dat een politieagent de situatie beoordeelt en de subjectieve afweging maakt om de melding te registreren onder E14, E33 of E41”, zegt dr. Marjolein Poels, onderzoekleider van Care2Research. ,,Een deel van de situaties waarbij sprake is van verwardheid zal onder andere codes terecht komen, zoals vermissing van een persoon, huiselijk geweld of een delict/overtreding. De schaalgrootte van het ‘probleem’ rondom verwardheid, zowel in Flevoland als landelijk, is om deze reden niet volledig te baseren op het aantal politiemeldingen.”

Onrust

Het Amsterdamse onderzoeksbureau, dat voor het verkrijgen van deze inzichten samenwerkte met dertien Flevolandse (zorg)organisaties en gemeenten, pleit voor een betere analyse van de achtergronden van de onrust. Daardoor zal een gerichtere hulpverlening mogelijk worden. Toch geeft het onderzoek al antwoord op verschillende prangende vragen uit de politiek, zoals hoeveel van de mensen (in Flevoland) die overlast veroorzaken een ‘DSM’ ofwel een psychiatrische diagnose hebben? DSM is de afkorting van ‘Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders’, althans volgens het diagnostisch en statistisch handboek van psychische stoornissen.

Een kleine groep van 69 personen (= 7 procent) veroorzaakte in 2017 een groot deel van alle meldingen in Flevoland (36.6%). Deze groep, beschreven als ‘vaak verward, bestaat uit personen die dat jaar vijf of meer politiemeldingen gericht op verward gedrag veroorzaakte. De helft van alle personen met verward gedrag heeft meervoudige problematiek op de gebieden: psychiatrie, dakloosheid, verslaving, justitie of licht-verstandelijke beperking.

Verward

Uit het Flevolandse onderzoek blijkt dat bij de groep ‘dikwijls verward’ is er met name sprake van een combinatie van een psychiatrische stoornis met dakloosheid (44.9%), verslaving (40.6%) of een recente veroordeling (40.6%). Bij 24.6% van de personen uit deze groep speelt problematiek op al deze vier gebieden.

,,De cijfers uit dit onderzoek bevestigen het beeld dat we al eerder hadden, dat juist in wijken met een lage sociaaleconomische status veel meldingen gericht op verward gedrag voorkomen”, zegt onderzoeker Marjolein Poels. ,,Vanuit de maatschappij, overheid en de zorgketen zelf bestaat een hoog verwachtingspatroon richting de geestelijke gezondheidszorg om personen met verward gedrag te behandelen. Mijn conclusie is dat de zorgbehoefte van deze specifieke groep, gezien de hoge mate van multi-problematiek verder reikt dan alleen een psychiatrisch behandeltraject.”

GGz-cliënt: ‘Ik werd depressief, overspannen en raakte in conflict met mijn werkgever’

De onderzoekers spraken een flink aantal bewoners, patiënten en zorgverleners. Hun uitspraken namen ze op in hun verslag – een greep daaruit:

,,Ik wist me geen raad met mijn emoties”, vertelde een GGz-cliënt. ,,Ik voelde eigenlijk van alles, maar er kwam niets uit. Ik voelde me boos, verdrietig, angstig, maar ik hield alles binnen. Ik kwam in de problemen. Ik werd depressief, overspannen en raakte in conflict met mijn werkgever, met mijn buren, met mijn relatie, met mijn vrienden. In één jaar tijd ben ik alles verloren om me heen: partner, ouders, huis, relatie en werk.”
Een Lelystedeling: ,,Meestal als we belden kregen we geen hulp. Wij stonden er alleen voor. Ik moest een dagboek gaan bijhouden, zodat er een dossier kon worden opgebouwd. Nou, dat vind ik raar. Op een gegeven moment kwam de wijkagent naar me toe. Hij kwam hier aan de deur en zei: ,,Ik moet je even waarschuwen, de buurman kan elk moment uit zijn dak gaan.” Ik was kwaad joh! Komt hij alleen maar om me dat te ‘vertellen’?”
Bewoner uit Almere: ,,Het was echt een veilige buurt, dat gevoel is wég. De lol en gezelligheid die we altijd samen hadden, zijn verdwenen. De kinderen durven niet meer op straat te spelen. Eén persoon ‘mag’ het voor een hele straat verzieken. Tegen ons werd door de hulpverlening gezegd: ‘Jullie moeten sociaal zijn’. Ik ben heel sociaal, dat is onze hele straat, maar onze buurt wordt gewoon geterroriseerd.”

Twee ‘psycholances’, die de afgelopen jaren door Amsterdam reden om mensen met acute psychiatrische problemen te helpen, zijn van de weg gehaald. De reden? ‘Er zijn teveel verwarde mensen’. Dat meldt De Monitor, het journalistieke onderzoekplatform van KRO-NCRV. Amsterdam komt zo’n 250 opvangplekken tekort, meldde Het Parool vorige week. Het aantal daklozen in Nederland blijkt de afgelopen tien jaar te zijn gestegen van 18.000 naar 40.000, aldus het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) in augustus 2019.