Psychiater: ‘Betere psychische gezondheid met een hobby’

Nieuw leefstijladvies om ziekte te voorkomen: ‘Zoek een hobby!’

LEIDEN – Een hobby blijkt heilzaam. Mensen die meer dan twee uur per week besteden aan liefhebberijen hebben doorgaans een betere psychische gezondheid dan mensen die daar minder tijd aan geven.

Dat stelt de Leidse psychiater, dr. Irene van Vliet, chef de kliniek Psychiatrie van het Leids Universitair Medisch Centrum (LUMC). ‘Neem een hobby, om ziekten te voorkomen’, luidt dan ook haar even opmerkelijke als serieus bedoelde advies – in een tijd dat de prestatiedwang in de samenleving hoog is, iedereen op z’n tenen loopt om doelstellingen en eindpunten te halen, van menige werknemer in het bedrijfsleven ‘een stukje extra commitment’ wordt verwacht, en bij menig participatieproject de onvermijdelijke kwaliteitsslag moet worden geleverd…

Uit cijfers (2017) van het Centrum van Beroepsziekten blijkt dat ruim 42 procent van de meldingen van beroepsgerelateerde aandoeningen dat jaar bestond uit gezondheidsklachten als overspannenheid en burn-out.

Kwetsbaarheid

,,Preventieve geneeskunde krijgt de laatste jaren steeds meer aandacht”, stelt Van Vliet in haar blog die zij regelmatig schrijft voor haar ziekenhuis. ,,Artsen en andere behandelaren focussen niet alleen op het behandelen van ziekten, maar ook op het voorkómen van ziekten en het verlagen van de kans op terugval bij een chronische kwetsbaarheid. Zij doen dit door leefstijladviezen te geven, zoals gezond eten en drinken, weinig alcohol gebruiken en voldoende bewegen. Ik zou daar graag nog een advies aan toe willen voegen: zoek een hobby!”

De Leidse psychiater dr. Irene van Vliet. Foto: LUMC

Volgens Irene van Vliet is al heel lang bekend dat zinvolle activiteiten zoals werk, vrijwilligerswerk of dagbesteding bijdragen aan een gezond leven. ,,Het geeft structuur aan de dag, is een reden om je bed uit te komen, het maakt dat je je gewaardeerd voelt en het geeft sociale contacten. En met betaald werk kun je zelf in je dagelijks levensonderhoud voorzien, iets dat het gevoel van eigenwaarde verhoogt.”

Psychiater Irene van Vliet: Een hobby stelt de geest open voor ándere dingen, dan waar men de hele dag op het werk al mee bezig is.

,,Maar een hobby…”, stelt het hoofd van de polikliniek van het Leidse universiteitscentrum, ,,Een hobby biedt een aantal extra’s. Volgens Wikipedia is een hobby ‘een ontspannende activiteit die met enige regelmaat in vrije tijd uitgeoefend wordt’. Naast ontspanning en het verlagen van stress biedt een hobby nog een aantal andere voordelen: het geeft plezier en persoonlijke voldoening. Het daagt uit tot het leren van nieuwe dingen en vaardigheden en biedt vaak ook nieuwe sociale contacten. Het stelt de geest open voor andere dingen dan waar men de hele dag op het werk al mee bezig is.”

Dagbesteding

,,Bij een intake met nieuwe patiënten op mijn spreekuur”, vervolgt dokter Van Vliet, ,,vraag ik niet alleen naar werk/dagbesteding maar ook altijd naar hun hobby’s. Dat geeft me een beeld van de persoon die in de kamer zit. Wat zijn iemands interesses, waar houdt iemand zich mee bezig, wat zijn de uitdagingen? En geven die hobby’s ook contacten met anderen? Waar haalt iemand het plezier in zijn leven uit, wat geeft energie en ontspanning?” Sommige mensen zeggen dat ‘hun werk hun hobby is’. Zo’n uitspraak betekent volgens de zielenspecialist, dat iemand wellicht veel plezier beleeft aan zijn of haar werk beleeft. ,,Maar volgens de definitie kunnen werk en hobby niet hetzelfde zijn. Het is ook de moeite waard om meerdere gebieden van uitdaging en ontspanning te hebben.”

Psycholoog Saskia de Bel: Mensen met stress-gerelateerde klachten hebben vaak hun hobby’s verwaarloosd.

Onderzoek laat zien dat er een duidelijke relatie is tussen creatieve vrijetijdsbestedingen en een meer positieve stemming. Mensen die meer dan twee uur per week besteden aan liefhebberijen hebben een betere psychische gezondheid dan mensen die daar minder tijd aan besteden, stelt Irene van Vliet.

De Technische Universitet Eindhoven stelde na onderzoek vast: hoe meer culturele, sportieve en recreatieve activiteiten, hoe minder werkstress en hoe beter de balans tussen werk en thuis. De Haagse gezondheidspsycholoog Saskia De Bel noemde eerder het hebben van een hobby zelfs noodzakelijk: ‘Wanneer mensen bij me komen wegens stress-gerelateerde klachten, kan ik er vergif op innemen dat ze een deel van hun hobby’s hebben verwaarloosd”, zei in De Volkskrant. ,,Een hobby is iets wat je leuk vindt en waar je je helemaal in kunt verliezen. Dat zorgt ervoor dat je op dat moment even aan niets anders denkt, zoals bijvoorbeeld de problemen op je werk. Dat leidt tot een verminderde aanmaak van stresshormonen en heeft zelfs een positief effect op je immuunsysteem.”

Ongevaarlijk

,,De meeste hobby’s lijken evenwel ongevaarlijk. Een enkele keer kan een hobby schadelijke effecten hebben, bijvoorbeeld als er giftige stoffen of risicovol gedrag bij komen kijken. Duidelijk is dat ze in ieder geval een verbetering van de stemming, vermindering van stress en stresshormonen en een toename van sociale contacten geven, en dat zijn allemaal aspecten die voor de meesten van ons positief zijn. Kortom: zoek een hobby, ook als uw werk uw hobby is.