‘PROSTAATKANKER, vanaf nu véél minder bestralingen…’

Straks de 'standaard' bij niet uitgezaaid prostaatcarcinoom? Geen 35 maar vijf behandelingen....

UTRECHT – De behandeling van niet-uitgezaaide prostaatkanker wordt fors minder belastend voor de patiënt. In het Universitair Medisch Centrum (UMC) in Utrecht worden patiënten met deze zogenoemde ‘gelokaliseerde’ prostaatkanker vanaf nu niet langer 35 keer bestraald, zoals een half jaar geleden nog gebeurde, maar nog slechts vijf keer.

Bovendien heeft de radiotherapeut op het moment van de behandeling de tumor exact in beeld, via een diagnostische MRI-scanner. Het toestel waarin de patiënt ligt is namelijk zowel een bestralingsapparaat als een scanner.

Volgens radiotherapeut-oncoloog dr. Jochem van der Voort van Zyp duurt evenwel elke behandeling wat langer: ,,Niet 15 minuten, maar drie kwartier.” De iets langere bestralingssessie komt in de plaats van een beduidende vermindering van het aantal ziekenhuisbezoeken per patiënt.

UMC Utrecht noemt eigen vinding een ‘revolutie in bestraling’

Het universiteitsziekenhuis heeft twintig jaar gewerkt aan deze ontwikkeling, die een eigen vinding is, en spreekt van een ‘revolutie in bestraling’. Er wordt nu gewerkt aan een behandeling waarvoor de patiënt straks nog maar twee keer naar het ziekenhuis behoeft te komen. Aan die nieuwste stap is evenwel nog geen startdatum geplakt.

Het tientallen keren naar een ziekenhuis moeten om bestraald te worden is slopend voor menige patiënt. Het gaat om een grote groep mannen die vanaf nu kan profiteren van de voortgang van de kankerwetenschap.

Door de zeer precieze beelden kunnen de tumoren met de MR-Linac, zoals het behandeltoestel heet, nog gerichter en nauwkeuriger worden bestraald. ,,Daardoor wordt schade aan de omliggende gezonde weefsels verminderd, kan de bestralingsdosis worden verhoogd en zijn – uitzondering daargelaten – vaak minder bestralingen nodig”, stelt het ziekenhuis.

Prostaatkanker is wereldwijd de meest voorkomende vorm van kanker bij mannen. De overlevingskansen zijn in het algemeen hoog, zeggen behandelaars van het UMC Utrecht, vanwege de meestal niet-agressieve aard van de ziekte en effectieve behandelingen. In 2018 kregen ongeveer 12.600 mannen in Nederland de diagnose ‘prostaatkanker’ te horen. De kritische jaren om prostaatkanker te ontwikkelen liggen (stijgend met de leeftijd) tussen 45 jaar en 80 jaar. Daarna neemt het aantal nieuwe gevallen van prostaatkanker weer af. Prostaatkanker is de meest voorkomende vorm van kanker bij mannen ouder dan 45 jaar. Van alle mannen die in 2018 in Nederland kanker kregen, had 21 procent prostaatkanker, zo blijkt uit gegevens van de Nederlandse Kankerregistratie (NKR). Bijna 2900 mannen stierven aan hun ziekte.

Het UMC Utrecht vindt dat deze ‘twee-in-één’-behandeling de standaard voor prostaatkanker moet worden. Naar schatting kunnen per jaar vijfduizend patiënten in Nederland hiervoor in aanmerking komen.

De MR-Linac kent inmiddels een bredere toepassing voor kanker. Patiënten met lymfeklierkanker, slokdarmkanker en kanker van het rectum, als ook mensen met een beperkt aantal uitzaaiingen in andere organen (zg. ‘oligometastasen’), kunnen er eveneens mee behandeld worden. Twee hoogleraren in het bijzonder, Jan Lagendijk en Bas Raaymakers, verbonden aan het UMC Utrecht, hebben hiertoe intensief samengewerkt met een omvangrijke ploeg artsen, fysici, laboranten en technici.