‘Pas op de plaats met WATERPOKKEN’

UTRECHT – Nederland doet er wijs aan zich voorlopig terughoudend op te stellen metj het invoeren van vaccinatie tegen waterpokken. Dat opmerkelijke advies geeft de Utrechtse epidemioloog dr. Alies van Lier, na onderzoek naar het varicellazoster-virus dat waterpokken én gordelroos veroorzaakt.

Haar advies luidt: ,,Voor waterpokken kunnen we beter eerst afwachten en naar een aantal andere landen kijken, waar de vaccinatie al is ingevoerd voor jonge kinderen.”

Er zijn volgens Alies van Lier, verbonden aan het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM), goede redenen om de vaccinatiestart dan wel de opname in het Rijksvaccinatieprogramma nog even in de tijd vooruit te schuiven: ,,Niet alleen is de individuele ziektelast van waterpokken in Nederland relatief laag”, zegt zij, ,,maar er is ook nog onduidelijkheid over de mogelijk negatieve gevolgen van vaccinatie op de lange(re) termijn.”

Volgens Alies van Lier is het da ook raadzaam nog even te wachten, ,,opdat we in de tussentijd kunnen leren van ervaringen uit landen waar de waterpokkenvaccinatie al is ingevoerd.” Het  vaccineren van ouderen en risicogroepen tegen gordelroos vindt zij wél de moeite waard. Van Lier promoveerde onlangs op haar studie aan de Universiteit Utrecht.

Voor gordelroos zijn de plannen om een beschermende inenting in te voeren concreter dan voor waterpokken. De Gezondheidsraad heeft in juli 2019 positief geadviseerd over gordelroosvaccinatie bij ouderen in Nederland, dit op voorwaarde dat de prijs van het vaccin aanzienlijk daalt. Vaccinatie tegen waterpokken in Nederland wordt op dit moment beoordeeld door de Gezondheidsraad. Het advies van de Gezondheidsraad hierover wordt in 2020 verwacht.

Wanneer iemand op oudere leeftijd waterpokken krijgt, is er een groter risico op zorgwekkende complicaties, zoals een ernstige longontsteking. ,,Daarnaast wordt de kans dat vrouwen waterpokken krijgen tijdens de zwangerschap groter. Het krijgen van waterpokken tijdens de zwangerschap kan vervelende gevolgen hebben voor zowel moeder als kind.”

Meestal krijg je als kind de waterpokken en blijft het virus het hele leven in zenuwcellen in het ruggenmerg aanwezig.

Wat voor veel mensen onbekend is, is dat gordelroos wordt veroorzaakt door hetzelfde virus als waterpokken: het varicellazoster-virus (VZV). Alies van Lier legt in haar publicatie uit: ,,Meestal krijg je als kind de waterpokken en blijft het virus het hele leven in zenuwcellen in het ruggenmerg aanwezig. Vooral bij een verminderde weerstand kan het virus na jaren weer actief worden, vaak op oudere leeftijd. Het uit zich dan als gordelroos, wat je alleen kan krijgen als je ook de waterpokken hebt gehad. Terwijl de symptomen van waterpokken – op jongere leeftijd – meestal meevallen, kan gordelroos heel vervelend zijn met nog lange tijd erna nare pijnklachten en blijvende huidbeschadigingen. Vaccinatie is de enige manier om waterpokken en gordelroos te voorkomen.”

Bijna alle kinderen krijgen waterpokken. In Nederland gebeurt dit op relatief jonge leeftijd vergeleken met andere landen. Waterpokken begint met een lichte koorts en hangerigheid, gevolgd door een jeukende blaasjesachtige uitslag over het lichaam. Na een aantal dagen worden dit korstjes. Meestal verloopt waterpokken mild, maar heel soms kunnen ernstige complicaties optreden als longontsteking, bloedvergiftiging of hersenontsteking, ook bij verder gezonde kinderen. Het is vooral gevaarlijk voor zwangere vrouwen die geen waterpokken hebben doorgemaakt en hun ongeboren kind, en voor pasgeborenen. Ook te vroeg geboren baby’s en mensen met een afweerstoornis hebben een hoger risico op een ernstiger beloop.

Gordelroos begint vaak met jeuk, tintelingen of intense brandende of stekende pijn in een bepaald gebied van de huid. Na een paar dagen ontstaan plaatselijk, meestal rond de buik of taille, blaasjes die ook weer indrogen tot korstjes. Langdurige pijn is de meest voorkomende complicatie van gordelroos. Deze pijn heeft een aanzienlijke impact op de kwaliteit van leven en de behandelopties zijn beperkt. Ongeveer een derde van alle mensen krijgt naar schatting te maken met gordelroos.

Een universele vaccinatie tegen waterpokken kan gunstig zijn voor sommige mensen, maar heeft mogelijk ook een aantal negatieve effecten, zegt Van Lier in haar wetenschappelijke proefschrift, waarop ze zeer onlangs promoveerde aan de Universiteit Utrecht.

Er speelt ook nog een andere vraag. Mogelijk kan het aantal gordelroosgevallen tijdelijk (twintig tot zestig jaar na invoering van vaccinatie) toenemen als kinderen minder waterpokken krijgen en ouderen hierdoor minder contact hebben met het virus. Volgens Van Lier zijn de vaak milde gevolgen van de waterpokken in Nederland en de onzekerheden over de mogelijke negatieve gevolgen van vaccinatie redenen om te wachten met de invoering van universele waterpokkenvaccinatie. Zij concludeert dat het voorlopig beter is om dit te beperken tot bijvoorbeeld risicogroepen, en ondertussen te leren van ervaringen uit andere landen waar de vaccinatie wel is ingevoerd.

Waterpokken is zeer besmettelijk, patiënten zijn al infectieus enkele dagen voor de blaasjes zichtbaar worden. Foto: Huidziekten.nl

Is waterpokken gevaarlijk?
Gevaarlijk is de ziekte alleen voor mensen die een slecht functionerend immuunsysteem hebben, bijvoorbeeld doordat zij geneesmiddelen tegen afstoting van een niertransplantaat slikken. Besmetting treedt meestal op via de luchtwegen. Kinderen die als jonge baby waterpokken doormaken (tot 1 jaar) hebben soms een lichte vorm, omdat zij nog antistoffen van hun moeder meedragen. Ze maken hierdoor echter zelf minder afweer tegen de ziekte en kunnen hem dan later nog eens krijgen, wederom in het algemeen niet hevig.

Moet je uit de buurt blijven van iemand met waterpokken?
Het is niet nodig om kinderen uit de buurt van een waterpokkenzieke weg te houden. Het is namelijk vrijwel zeker dat zij de ziekte eens zullen doormaken, en het is beter de ziekte als kind op te lopen dan als volwassene, want op volwassen leeftijd heb je er meestal veel meer last van (veel zieker). Daarnaast is het moeilijk om een besmetting te voorkomen. Waterpokken is zeer besmettelijk, en patiënten zijn al besmettelijk enkele dagen voor de blaasjes zichtbaar worden.

Bron: Huidziekten.nl