Pas toen de man z’n moeder met een vaas sloeg, werd hij opgenomen – eindelijk!

Groot is het onbehagen bij huisartsen over het trage handelen in de GGZ-zorg

BENNEBROEK – Pas toen de 28-jarige man een vaas stuk slaat op het hoofd van z’n moeder, werd hij gedwongen opgenomen in een GGZ-instelling en daar platgespoten. ,,Droevig dat het zover heeft moeten komen”, concludeert de huisarts van het gezin uit Bennebroek, nadat hij 78 dagen eerder (…) de aanvraag voor gespecialiseerde zorg en begeleiding van zijn patiënt in gang heeft gezet.

De huisdokter uit zijn frustratie over de traagheid van handelen in de geestelijke gezondheidszorg, de verslavingszorg en met name in de crisisopvang, in de bundel Patiënt tussen wal en schip van het huisartsencomité Het Roer Moet Om.

Crisisopvang

,,De jongeman heeft een persoonlijkheidsstoornis, wanen en autistische trekjes, en woont nog bij zijn moeder omdat hij niet zelfstandig kan functioneren. Hij weigert medicatie. De inzet van zorg en begeleiding van deze patiënt vereist nauwgezet, geduldig manoeuvreren. Eerst door een in autisme gespecialiseerde instelling, toen door een psychiatrisch team en nu door een regionale instelling voor beschermd wonen (RIBW). Sinds half mei is hij echter toenemend paranoïde met agressief gedrag en daarom naar de crisisdienst verwezen.” De aanmelding daar begint al met een aangekondigde wachttijd van zeventig dagen.

,,In de verwijsbrief naar de crisisdienst heb ik vermeld dat ik dat onacceptabel vond. Ik kreeg de mededeling dat de wachttijd van twee à drie maanden gehandhaafd blijft, mogelijk kon het ook 6 maanden worden. Begin augustus loopt het uit de hand, dan valt hij zijn moeder aan met een vaas.” Via 112, wordt de man door politie en ambulancepersoneel, uit het huis gehaald. Hoe het met de moeder is, is onbekend.

In het boekje met zorgervaringen van huisartsen is het onbehagen over het inschakelen van GGZ-hulp opvallend. De voorbeelden zijn legio, en afkomstig uit alle delen van het land.

De huisarts wordt nooit van zijn zorgplicht ontslagen, terwijl de problematiek onze pet soms ver te boven gaat.

,,Eén van de meest zware onderdelen van het huisartsenvak voor mij is dat patiënten met een ernstige ziekte, bij wie het niet lukt in specialistische zorg te komen, toch onder mijn verantwoordelijkheid blijven vallen”, en dat valt deze huisarts uit Haarlem zwaar. ,,De huisarts wordt nooit van zijn zorgplicht ontslagen, terwijl het onze pet soms ver te boven gaat. Denk aan een crackverslaafde jongeman met zeer ernstige gewichtsverlies en soms suïcidaliteit, maar onvoldoende voor de GGZ, want ‘eerst de verslaving aanpakken’. Uren en uren bellen met verschillende verslavingsinstanties, na een halfjaar leuren is er eindelijk een afspraak. Nadat deze ernstig zieke man vervolgens eenmalig niet komt opdagen, volgt direct een briefje dat hij niet gemotiveerd is, de verantwoordelijkheid van de verslavingszorg stopt en wordt hij weer overdragen aan de huisarts…”

Overal wachttijden

Een praktijkondersteuner GGZ uit Amstelveen signaleert: ,,Mijn ervaring is: hoe lichter de psychische klachten, hoe sneller de hulp op gang komt (binnen een maand of maximaal twee maanden) en hoe zwaarder en complexer de klachten, hoe trager de hulp op gang komt. Voor angst en depressie in de specialistische GGZ kan men rekenen op 3 tot 5 maanden wachttijd, met pech meer dan 6 maanden. Voor een bipolaire stoornis kan dit 8 maanden duren en voor specialistisch onderzoek naar persoonlijkheidsstoornissen of autisme kan dit een jaar zijn. Meestal gaat het hier om mensen die niet zo lang op deze hulp kunnen wachten.”

De partner belt radeloos op, scheldt mijn assistente de huid vol en dreigt ‘langs te zullen komen’.

Een vrouw  van 22 jaar uit Drenthe, moeder van een vijfjarige dochter, is verwezen voor specialistische GGZ-zorg, vanwege het vermoeden van zowel een persoonlijkheidsstoornis, een posttraumatische stressstoornis (PTSS) en problemen met de impulsbeheersing. De huisarts uit Assen beschrijft: ,,Er zijn zorgen om de veiligheid van de dochter. Het meldpunt huiselijk geweld is vorig jaar al ingeschakeld na een melding. De vrouw zal vier (!) maanden na verwijzing uitgenodigd worden voor een intake bij de GGZ. De partner belt radeloos op, scheldt mijn assistente de huid vol en dreigt ‘langs te zullen komen’.

Nutteloos

De arts belt met de GGZ teneinde haar vervroegd te laten oproepen. ,,Mij wordt verzocht een nieuwe verwijzing met nieuwe informatie te maken, dan kan ze binnen twee weken gezien worden. Dat is nutteloos: ik heb geen nieuwe informatie, behalve dat het systeem verder aan het ontsporen is. Ik check hoe het met mijn assistente is na de bedreigingen en of zij haar werk nog wel kan doen vandaag. Ik laat de boze echtgenoot weten dat wij uitschelden en bedreigingen niet accepteren. Allemaal extra werk voor mij als huisarts door die te lange wachtlijsten bij de GGZ.”

Soms begint een drama sluimerend, en lijkt er zelfs niet veel aan de hand. Maar dan…

Een chronisch psychiatrische patiënt met persoonlijkheidsproblematiek en stemmingsstoornissen uit de omgeving van Haarlem is jaren redelijk stabiel gebleven. De vrouw deed al die tijd aangepast werk. Door veranderingen in haar werksituatie is zij overbelast aan het raken, wat resulteert in toenemend teruggetrokken gedrag, licht psychotische verschijnselen en vervuiling van haar huis. Haar huisarts: ,,Bemoeienis van het sociaal wijkteam, begeleiding van haar betrokken werkgever en begeleiding van mijn praktijkondersteuner GGZ blijken onvoldoende om het tij te keren. We melden haar aan voor het psychiatrisch team. Er komt een ontvangstbevestiging en de schriftelijke mededeling dat patiënte gebeld wordt voor een intake. Als zij en wij na vier weken nog niets vernomen hebben, belt mijn praktijkondersteuner nogmaals. Dan blijkt dat er een wachtlijst is van minimaal 12 maanden. Ons wordt geadviseerd om contact op te nemen met de crisisdienst op het moment dat de situatie zo verslechtert dat het een crisis betreft. Verder kunnen ze niets voor ons betekenen…”

Onveilige situatie

Volgende patiënt: vrouw van 33 jaar uit Den Bosch met psychiatrische problemen draagt zorg voor zoontje van vier. De huisarts: ,,Ze geeft zelf aan dit door haar psychische klachten niet meer goed te kunnen doen. Onveilige situatie. Zoontje heeft achterstand in spraakontwikkeling. Ik doe melding bij het meldpunt huiselijk geweld, gezien de zorgelijke situatie. Nu, zes weken later, is nog steeds niets met de melding gedaan. Ze geven aan dat de wachttijden momenteel zo lang zijn, dat het nog wel een aantal weken kan duren voordat zij het kunnen gaan oppakken…”

De ellende is, dat wij ons verantwoordelijk voelen, omdat het onze patiënten zijn…

Een huisarts uit Sprang-Capelle beschrijft de crisis met een dementerende patiënt. ,,Gebeld met GGZ-ouderen-crisisdienst. Die vertellen mij: ‘Hij heeft al een indicatie voor opname in een instelling met beschermd wonen en intensieve dementiezorg, dus de instelling die zijn voorkeur had is verantwoordelijk’. Gebeld met deze instelling: ‘Nee hoor, zo werkt het niet. Wij kunnen een vraag uitzetten, maar verder moeten de familie en de huisarts het regelen.’ Dit gedoe, deze tegenstrijdige uitleg en het terugkaatsen kost mij elke keer uren werk, tijd die ik graag aan andere patiënten zou willen besteden. De ellende is, dat wij ons verantwoordelijk voelen, omdat het onze patiënten zijn, die je niet in de kou wilt zetten, en bovendien is de familie óók patiënt bij me. Maar ik doe er steeds minder aan mee.”

Huisartsen en de al eerder geciteerde praktijkondersteuner GGZ uit de regio Amstelveen komen met een korte maar veelzeggende aanvullende opsomming: ‘Voor een jongetje van vier jaar met een dwangstoornis bestaat een wachttijd van vier maanden. Voor autismeonderzoek bij een zeventienjarige jongen is bij een andere GGZ-instelling in de regio vier tot vijf maanden wachttijd. Een instelling die ingewikkelde multi-problematiek doet rondom autisme heeft een wachttijd van halfjaar tot een jaar…”