OVERPRIKKELD: Bart is al 30 jaar in lockdown

Prikkels maken Bart ziek – Duizelig, misselijk, braken, flauwvallen, koorts, mijn hele lijf trilt en doet dan zeer.

ERGENS IN NEDERLAND – Bart (60) leeft al dertig jaar in ‘lockdown’ – alleen en in een zelfverkozen isolement, middenin het weidse polderland dat hem de stilte en rust gunt waardoor zijn leven enigszins draaglijk is. Hij moet wel, het kan niet anders. De drukte van de stad zou Bart niet aankunnen, hij zou er aan ondergaan gaan. De continue stroom prikkels daar zou hem onherroepelijk verpletteren, zegt hij, waarna hij zou wegkruipen.

Prikkels maken hem ziek – ,,Duizelig, misselijk, braken, flauwvallen, koorts, mijn hele lijf trilt en doet dan zeer.” Een gezin of vrienden kan hij niet aan – teveel prikkels, teveel impulsen, alleen-zijn is het beste. Maar diep in zijn hart…

Verwurging

Bart woont in een klein huisje, zonder radio of tv, met schaars licht en een verwarmingselement dat hij bijna nooit heeft aanstaan. Hij verkiest de kou en bant de prikkels. Toch is hij allerminst een zonderling, maar slachtoffer van al jarenlange hersenschade door een vechtpartij die hem in 1990 overkwam en waarmee hij helemaal niets te maken had. Hij raakte erbij betrokken, omdat hij toevallig in de buurt was en werd opgemerkt door de daders die hem zagen lopen. Dat ene moment ruïneerde zijn leven. Wat er precies gebeurd is weet Bart nog steeds niet, hij heeft de kracht ook niet om het te reconstrueren, bovendien zijn er teveel zwarte gaten in zijn herinnering. Wel was er geprobeerd hem te verwurgen, vernam hij later – hij droeg heftige sporen van de beklemming in zijn hals. Na twee maanden werd hij wakker in een ziekenhuis in het noorden van het land. Het hersenletsel overleefde hij ternauwernood, zijn hals draagt nog de sporen van de catastrofe.

Behoedzaam

Sindsdien leeft hij met een hersenstambeschadiging die niet verder zal herstellen dan het niveau dat er nu is: een behoedzaam leven zonder prikkels is het gevolg. De hersenstam is belangrijk voor vitale levensfuncties, zoals lichaamstemperatuur, hartslag, ademhaling, bloeddruk en slaap. De beperkingen daarin voelt hij elke dag en elk moment van de dag. Hij slaapt slecht, al dertig jaar. ,,Nu ja, lacht hij, ,,Mijn intelligentie is gelukkig in takt gebleven”, maar prikkels als geluid en licht, ook warmte, kan Bart maar moeilijk verwerken.

Zoals Bart zijn er tienduizenden Nederlanders. Niet dat hun hersenletsel in alle gevallen veroorzaakt is door geweld of een ongeval; er zijn  talloze andere oorzaken. Maar de overprikkeling die zij continu ervaren blijkt ‘een stille epidemie’, stelt de Stichting Hersenletsel-uitleg.nl , een initiatief van (ervarings)deskundigen en zorgprofessionals. Cijfers van deze gelijknamige website maken duidelijk dat er alleen al in Nederland circa 160.000 mensen met een hersenbeschadiging per jaar bijkomen. De helft ervan is overprikkeld, daarvan zijn 40.000 mensen ernstig tot zwaar overprikkeld.

Bewustwording

Overprikkelde levens komen wereldwijd voor: zeker een miljoen mensen worstelt met prikkels die ziekmakend kunnen zijn en daardoor soms bijna onverenigbaar met het leven. ,,We hopen dat mensen in Nederland er over willen nadenken dat er mensen zijn met ernstige overprikkeling door hersenletsel, die er niet van kunnen profiteren dat de lockdown door het coronavirus langzaamaan wordt opgeheven”, zegt oprichter Ariana van Schaaijk, initiatiefnemer van de van de Stichting Hersenletsel-uitleg.nl en lid van het team neurologie.

• Prikkels, wat zijn het precies? ‘Alles wat je ziet, hoort, ruikt en voelt zijn zintuiglijke prikkels. Maar bijvoorbeeld ook hoe je je eigen lichaam waarneemt – staand of liggend, of dat je lichaam bewogen wordt of koorts heeft. Het zijn als het ware elektrische signaaltjes (met een moeilijk woord potentiaalverschillen tussen neurale netwerken) van buiten en vanuit ons lichaam, maar ook vanuit de zintuigen naar de hersenen. Als je je de hele dag voluit bewust zou zijn van die prikkels, dan zou dat te veel zijn. Dus filteren de hersenen op de belangrijke prikkels, om díe wel waar te nemen en om de andere prikkels automatisch af te handelen. Als gevolg van hersenletsel of een hersenaandoening  kunnen de hersenen  de normale  signalen  van de zintuigen niet  – of niet goed – meer filteren.
• Overprikkeling is één van de onzichtbare gevolgen bij een hersenaandoening. Bij zintuiglijke overprikkeling is er dus een overdaad aan het bewust waarnemen van die prikkels.’
• Hersenletsel kent vele oorzaken, zoals een beroerte, een trauma, zuurstoftekort, een infectie in de hersenen/hersenvliezen, metabloe ziekten of stofwisselingsziekten, hersenletsel door alcohol, drugs of vergiftiging, hydrocephalie, een blikseminslag, enzovoort.

Invaliderend

De gevolgen van overprikkeling voor het dagelijks kunnen enorm invaliderend, weet Ariana van Schaaijk. ,,Omdat een continue stroom van prikkels je niet alleen extreem uitput, maar ook fysieke gevolgen kan hebben. Niet iedereen heeft dezelfde gevolgen maar veelgehoorde klachten zijn: misselijkheid en overgeven, duizeligheid,  flauwvallen, epileptische aanvallen, moeite met lopen, ernstige hoofdpijn, zelfs halfzijdige spieruitval en krachtverlies.” Zelfs het zien van licht of het horen van geluid kan iemand al ziek maken. ,,Het zien van  lichtflitsen, de weerkaatsende zon, knipperlichten, of het horen van achtergrondgeluid, de radio, horen van voetstappen enzovoorts.”

Nadere informatie: www.hersenletsel-uitleg.nl