Ontbijten in het ziekenhuis: ‘Hup uw bed uit!’

AMSTERDAM – ‘Als u ontbijten wilt, dan komt u uw bed maar uit!’ Voor patiënten van de afdeling Chirurgie in het Academisch Medisch Centrum in Amsterdam is het toch nog altijd even wennen, wanneer de verpleegkundige hen aanspreekt over de ochtendmaaltijd. Want in verreweg de meeste ziekenhuizen krijgt de patiënt standaard de maaltijd op bed aangereikt.

Maar al snel is duidelijk dat van een strenge of bitse benadering geen enkele sprake is, want de woorden worden met een glanzende glimlach uitgesproken tegen de meneer of mevrouw, daar in het bed op Chirurgie G9. Als het even kan grijpen de verpleegkundigen namelijk elke kans aan om hun patiënten in beweging te krijgen. ‘Hup je bed uit…!’ Het klinkt allemaal barser dan de werkelijke bedoeling die erachter schuilt.

Verpleegkundige Michèle: Als een patiënt niet uit bed kan of wil, dan serveert de voedingsdeskundige natuurlijk gewoon het eten aan bed.

,,Inderdaad – zó zwart-wit is het natuurlijk niet hoor!” lacht verpleegkundige Michèle van der Lee. ,,Als een patiënt niet uit bed kan of wil, dan serveert de voedingsdeskundige gewoon het eten aan bed. Maar we proberen wel onze patiënten te stimuleren om zoveel mogelijk uit bed te komen. Dat doen we niet zomaar: beweging zorgt voor een sneller herstel. En daarnaast is het sociale aspect ook belangrijk. Je maakt toch eerder een praatje als je samen aan tafel eet.”

Ontbijtruimte

De afdeling Chirurgie ‘op de locatie AMC van het Amsterdam UMC’ is één van de afdelingen die meedeed aan het project ‘Beter Bewegen’ van de afdeling Revalidatie. Doel van het project is klinische patiënten meer te laten bewegen. Het ontbijtbuffet is daar een goed voorbeeld van, een die navolging verdient. Na een succesvolle proef op G6 Zuid wordt het ontbijtbuffet nu ook geserveerd op G6 Noord. De afdeling ontving hiervoor een innovatieprijs. Van dit budget werd onder andere een gezellige ontbijtruimte ingericht.

Ook werden registratieboekjes gemaakt waarin een patiënt zelf bijhoudt wat hij heeft gegeten. Hierdoor kan gekeken worden of een patiënt beter eet wanneer hij van het ontbijtbuffet gebruikt maakt, meldt Amsterdam UMC in een publicatie daarover. ,,Natuurlijk blijft de controle door de voedingsassistent cruciaal. Een patiënt met een speciaal dieet kan niet alles eten. Soms is het voor een patiënt niet verstandig om deel te nemen aan het ontbijtbuffet. Maar misschien kan hij wel in zijn kamer aan tafel eten in plaats van in bed. En dat is sowieso beter dan in bed blijven.”

Fysiotherapeut Sven: Patiënten durven soms niet uit bed te komen, omdat ze net een forse operatie hebben gehad en misschien nog pijn hebben.

Foto: Amsterdam UMC

Volgens Michèle Van der Lee is het een kwestie van ‘omdenken’. ,,Het begint al bij de opname. Wanneer patiënten dan al horen dat er een ontbijtbuffet is, zullen ze eerder geneigd zijn om uit bed te komen. En als je dan ook nog vertelt dat de voedingsassistente een ruime keuze heeft, van warme flensjes en gebakken eitjes tot verse sapjes dan wil je toch niet meer in je bed blijven liggen?!”

Het ontbijtbuffet is niet het enige initiatief om patiënten meer te laten bewegen. Zo worden op F7 op locatie AMC patiënten op een heel andere manier gestimuleerd om te lopen; met een wandelrondje langs alle Nederlandse provincies. Verpleegkundigen Gwenda Veenboer en Eva Herlaar bedachten samen met hun collega’s het rondje Nederland, een looproute op de gang met om de 15 meter een poster van één van de provincies. Patiënten kunnen van de ene provincie naar de andere lopen. Een stuk prettiger dan doelloos over de gang te zwerven. En wat is nou leuker dan te vertellen dat je vandaag naar Limburg bent gewandeld?

Beter Bewegen

De opvatting dat je vooral in bed moet blijven wanneer je ziek bent, is hardnekkig. ,,Dat is ook niet zo vreemd,” vertelt Boukje Giele, Stafadviseur Kwaliteit en Veiligheid. ,,Je hoort het al in ons taalgebruik: je ligt in het ziekenhuis, we hebben een beddenhuis. Het is best lastig om die overtuiging bij te stellen. Onze hele zorg concentreert zich immers rondom het bed. De arts komt naar je toe, je maaltijd wordt op bed geserveerd, de tv hangt boven het voeteneinde. Zelfs bezoekers schuiven rondom je bed aan.” Tijd om dit aan te pakken.

Daarom startte Giele twee jaar geleden het project Beter Bewegen, samen met promovendus/fysiotherapeut Sven Geelen en senior-onderzoeker van de afdeling Revalidatie Marike van der Schaaf. Van der Schaaf kreeg voor haar projectvoorstel vanuit de innovatie-impuls budget toegewezen. Een mooie basis voor de afdeling Revalidatie om samen met collega’s van de afdelingen Chirurgie, Interne Geneeskunde en het Cardiologie het project Beter Bewegen op te starten.

Spannend

Het is vaak niet alleen onwetendheid over het nut en de noodzaak van bewegen waarom patiënten in bed blijven liggen. Geelen: ,,Patiënten durven soms niet uit bed te komen, omdat ze net een forse operatie hebben gehad en misschien nog pijn hebben. Het is dan best spannend als je het veilige bed uit moet om te bewegen. En dat is volkomen begrijpelijk. Misschien sta je de eerste keer wel te zwabberen op je benen. Maar we weten dat beweging het herstel versnelt en gezondheidsklachten voorkomt. Het is dus toch heel belangrijk om toch die eerste stappen te maken.”