‘Een groot deel van de Nederlanders raakt uiteindelijk besmet’

Voorspelde aankondiging van de totale ‘lock-down van Nederland’ bleef achterwege.

DEN HAAG – ‘Het coronavirus is onder ons en zal voorlopig ook onder ons blijven…’ Dat zei premier Rutte vanavond in zijn ‘boodschap aan het Nederlandse volk’, waarin hij de gevolgen voor de korte en lange termijn schetste van de corona-epidemie die Nederland de komende maanden, misschien wel jaren, zal beheersen. De premier zei geen gemakkelijke boodschap te hebben, want: ,,Een groot deel van het Nederlandse volk zal uiteindelijk besmet raken met dit virus.”

Het Torentje

,,Het coronavirus houdt ons land in de greep. Ons, én de rest van de wereld”, zei Rutte, vanuit het Torentje in Den Haag, de werkkamer van de minister-president. ,,Samen staan we voor een opgave van enorme omvang. Veel mensen zullen het gevoel herkennen dat we de laatste weken in een achtbaan zitten die steeds sneller lijkt te gaan rijden. Je vraagt je af: gebeurt dit echt?” Rutte noemde de inmiddels getroffen maatregelen ongekend voor landen in vredestijd. ,,Er is geen eenvoudige of snelle uitweg uit deze zeer moeilijke situatie.”

De totale ‘lock-down van Nederland’, die in een aanzwellende geruchtenstroom was voorspeld, bleef achterwege in Rutte’s address to the nation. Veel mensen reageerden emotioneel op de worden van de minister-president. ,,Diep onder de indruk van onze minister-president, ik schoot gewoon vol”, schrijft een verpleegkundige op Twitter. Zelfs prof. Pieter van Vollenhoven reageert met een Tweet: ,,Ik vind dat onze MP goed heeft gesproken. Deze enorme crisis in zéér gure omstandigheden moeten wij zien te overwinnen. Niemand weet precies hoe dit avontuur gaat aflopen. Mij spreekt aan dat wij gebruik moeten maken van kenniscentra en niet van te veel persoonlijke meningen.”

Ook schrijft @Frankvw_: ,,Wat een heldere taal van Rutte. Een premier, zoals je hoopt dat hij is. Feiten uiteengezet, goed beargumenteerd, rustig, duidelijk. Geef het hem eens te doen, een land leiden in deze tijden. Met zoveel meningen.” En @Vosskke post: “Rutte fan of niet, deze man is echt getekend en ik vind het een mooie speech. Laten we hem niet afvallen, hier moeten we echt met zijn allen doorheen, geen negativiteit nu.”

Ouderen

In het bijzonder richtte de minister-president zich in zijn eerste woorden tot de ouderen van Nederland. ,,Ik wil aan het begin van deze toespraak mijn medeleven uitspreken met de families van de mensen die inmiddels aan het virus zijn overleden. Iedereen die in het ziekenhuis ligt of thuis aan het herstellen is, wens ik veel beterschap en sterkte toe. En ik wil me richten tot de ouderen en de mensen met een zwakke gezondheid. Ik realiseer me dat u grote zorgen hebt. En daarom wil ik u zeggen dat het onze absolute prioriteit is de risico’s voor u zo klein mogelijk te maken.”

De premier memoreerde tal van vragen over de gevolgen van het virus, die bij velen leven en die hij ook zelf zei te hebben. Zoals: Wat kan ik doen om mezelf en de mensen om me heen te beschermen? Hoe zit het met school en werk? Kan een kinderfeestje nog doorgaan? Een familieweekend? Een bruiloft? Hoe lang gaat dit eigenlijk allemaal duren? En waarom neemt het ene land andere maatregelen dan het andere land? In de wereld van vandaag zijn nieuws en informatie sneller dan het licht en is een mening ook snel gegeven.

Deskundigen

,,Ik begrijp dat. Maar het antwoord op alle vragen die leven”, zei Rutte, ,,begint bij de kennis en ervaring van deskundigen. Laat ons daaraan vasthouden. Aan deskundigen binnen en buiten het RIVM. Virologen, intensive care artsen en andere specialisten. Hun advies is vanaf het begin leidend geweest voor alle maatregelen die tot nu toe in Nederland zijn getroffen. En het is belangrijk dat we op dat kompas van wetenschappelijke kennis en betrouwbare feiten blijven varen. Dat is de enige verstandige manier om verdere stappen te kunnen blijven zetten die nodig zijn. Stappen die onvermijdelijk op ons af komen.”

Met groepsimmuniteit bouw je als het ware een beschermende muur op.

Mark Rutte legde een buitengewoon complex vraagstuk over het ‘opbouwen van groepsweerstand’ heel begrijpelijk uit: ,,In afwachting van een vaccin of een medicijn dat de verspreiding van het virus zou kunnen afremmen moet er tegelijkertijd gecontroleerd ‘groepsimmuniteit’ worden opgebouwd. Dat is wat de deskundigen mij hebben verteld. Dat moet ik uitleggen: wie het virus heeft gehad, is daarna meestal immuun. Net als vroeger met de mazelen. Hoe groter de groep die immuun is, hoe kleiner de kans voor het virus om over te springen op kwetsbare ouderen en mensen met een zwakke gezondheid. Met groepsimmuniteit bouw je als het ware een beschermende muur om hen heen. Dat is het principe. Maar we moeten ons wel realiseren dat het maanden of zelfs langer kan duren om groepsimmuniteit op te bouwen en in die tijd moeten we mensen die een groter risico lopen zoveel mogelijk afschermen.”

Scenario’s

Maar de misschien wel belangrijkste keuze voor nu of in de verdere toekomst is: wat te doen, hoe het virus te bestrijden dat het gene gevaar meer vormt. Rutte: ,,Alles overziend, zijn er drie mogelijke scenario’s. Het eerste scenario is: het virus maximaal controleren. Dat leidt tot een beheerste verspreiding, onder groepen die het minste risico lopen.Dat is het scenario van onze keuze. Maximaal controleren betekent dat we proberen met maatregelen de piek in het aantal besmettingen af te vlakken en uit te smeren over een langere periode. Met deze aanpak waarin de meeste mensen alleen lichte klachten zullen krijgen, bouwen we immuniteit op en zorgen we dat de zorg het aankan. Met als doel dat de verpleeghuizen, de thuiszorg, de ziekenhuizen en vooral de intensive care afdelingen niet overbelast raken. Zodat er steeds voldoende capaciteit is de mensen te helpen die het meest kwetsbaar zijn. Het tweede scenario is dat we het virus onbeheerst zijn gang laten gaan. Daarmee zou ons zorgsysteem in de piek van de besmetting volkomen overvraagd worden, waardoor er niet genoeg capaciteit zou zijn om kwetsbare ouderen en andere patiënten met een hoog risico te helpen. Dat moeten we uiteraard koste wat kost voorkomen.”

Nederland is een open land en zolang er geen vaccin is, zal het coronavirus als een golf door de wereld blijven gaan en ons land niet overslaan.

Het derde scenario is, zo formuleerde premier Rutte, ,,dat we eindeloos proberen het virus tegen te houden. Dat betekent dat het land helemaal op slot gaat. Zo’n rigoureuze aanpak kan op het oog aantrekkelijk lijken, maar deskundigen wijzen erop dat het bepaald geen kwestie van dagen of weken zou zijn. In dat scenario zouden we ons land feitelijk een jaar of zelfs langer moeten platleggen, met alle gevolgen van dien. En als het praktisch al zou kunnen – om mensen zo lang alleen met toestemming hun huis uit te laten komen – dan nog kan het virus meteen weer de kop opsteken als de maatregelen worden ingetrokken. Nederland is een open land en zolang er geen vaccin is, zal het coronavirus als een golf door de wereld blijven gaan en ons land niet overslaan.”

Maximaal controleren

Alle adviezen tot nu toe, alle maatregelen die eerder zijn afgekondigd zijn op het eerste scenario van ‘maximaal controleren’ gericht, die lijn blijft het kabinet volgen in de gezondheidsadviezen aan de Nederlandse samenleving. Mark Rutte: ,,Van de relatief eenvoudige richtlijnen om geen handen te geven, vaker handen te wassen en anderhalve meter afstand te houden tot ingrijpende maatregelen als het verbieden van grotere bijeenkomsten en sluiting van de horeca. En we houden uiteraard per dag de vinger aan de pols. Hoe lang de maatregelen nodig zijn en of er meer nodig is, hangt dus af van de manier waarop het virus zich de komende weken en maanden gaat gedragen. En van eventuele nieuwe wetenschappelijke inzichten, want het onderzoek staat niet stil. Het kan zijn dat enkele maatregelen versoepeld kunnen worden, maar dat we soms ook weer een extra stap moeten zetten om te voorkomen dat het virus ongeremd om zich heen grijpt. Het blijft passen en meten de komende maanden. Het blijft zoeken naar de balans tussen maatregelen nemen die nodig zijn en het gewone leven zoveel mogelijk door laten gaan. Als we zo de verspreiding van het virus kunnen sturen, zijn de gevolgen voor de volksgezondheid uiteindelijk het meest beheersbaar.”

De premier eindige met: ,,Het zal hoe dan ook een moeilijke tijd worden, maar we laten u niet in de steek. Tot slot wil ik iedereen in Nederland bedanken voor de manier waarop de aanwijzingen en maatregelen tot nu toe zijn opgevolgd en voor alle hartverwarmende voorbeelden van onderlinge hulp en solidariteit. Het doet goed te merken dat we voor elkaar klaarstaan als de nood aan de man is. Blijf dat doen. Blijf alert en volg de aanwijzingen op, ook als u sterk en gezond bent, in het belang van mensen die kwetsbaarder zijn. Dat is echt belangrijk.”

Blijf elkaar helpen waar dat kan. Dit is een tijd waarin we elkaar moeten vinden, over meningsverschillen en tegenstellingen heen.

En: ,,Blijf uw gezond verstand gebruiken en luister naar de deskundigen. Blijf elkaar helpen waar dat kan. Dit is een tijd waarin we elkaar moeten vinden, over meningsverschillen en tegenstellingen heen. Een tijd om het gezamenlijke belang boven het eigen belang te stellen. En een tijd om ruimte en vertrouwen te geven aan al die mensen die onder hectische omstandigheden dag en nacht bezig zijn anderen te helpen en het virus onder controle te houden. Schoonmakers, verpleegkundigen en artsen in de ziekenhuizen en de ouderenzorg, huisartsen en GGD-medewerkers, politieagenten, ambulancepersoneel en alle andere hulpverleners. Tegen hen, en tegen al die mensen die op hun post blijven in scholen, kinderopvang, openbaar vervoer, supermarkten en waar dan ook, wil ik zeggen: u doet fantastisch werk – heel, heel veel dank daarvoor. Ik wil eindigen met deze oproep: bij alle onzekerheden die er zijn, is één ding volstrekt duidelijk: de opgave waar we voor staan is heel groot en we moeten dit echt met 17 miljoen mensen doen. Samen komen we deze moeilijke periode te boven. Let een beetje op elkaar.”