‘De mondkapjes zijn ’te politiek’ geworden’ – met update

Vanmorgen komt Outbreak Management Team (OMT) met mondkapjesadvies

ROTTERDAM – ,,Medische mondkapjes in de zorg? Geen punt. Maar niet-medische mondkapjes buiten de zorg? Daar is nog weinig evidence voor, althans de bewijslast is erg wisselend.”

Professor dr Marion Koopmans, Nederlands viroloog werkend in het oog van een wereldwijde virusstorm, gaf afgelopen vrijdagmiddag in een gesprek met meerovermedisch.nl daarmee in feite al aan wát de denklijn zou kunnen zijn van het Outbreak Management Team, een gezelschap van onder meer infectieziektedeskundigen dat de minister van Volksgezondheid en het kabinet adviseert over epidemieën. Ze hecht eraan te zeggen dat zij schetst hoe zij zélf naar de mondkapjes discussie kijkt. ,,Ik ben geen expert in mondkapjes.”

Het OMT heeft inmiddels haar advies over het gebruik van mondkapjes aan de verantwootrdelijk minister overhandigd. Dinsdag bepaalde dit adviesorgaan dit standpunt te formuleren. Koopmans is een van de vooraanstaande leden van dit team.

Geen verplichting

‘Haagse bronnen’ wisten dinsdagavond al te melden dat er in Nederland geen landelijke verplichting komt om een mondkapje te dragen. Wel kunnen burgemeesters vanuit hun eigen verantwoordelijk daartoe besluiten.

De mondkapjes zijn ‘te politiek’ geworden, vindt Koopmans, en ook dat is een persoonlijke visie. Daar laat zij zich evenwel niet door afleiden, zij blijft recht in de leer: ,,Wij hebben in Nederland met elkaar afspraken gemaakt over het gedrag tijdens deze pandemie, namelijk de basisregel: Bij klachten, blijf dan thuis! Maar sommige mensen laten de afspraken los en menen dat die mondkapjes hen de veiligheid bieden waardoor alle maatregelen en afspraken overboord kunnen. Ze willen dit… zo’n mondkapje, maar ze willen al dat andere, die regels, niet. Het bewijs dat mondkapjes zouden beschermen is werkelijk onvoldoende. Daarom: de basis afspraken zijn en blijven essentieel.”

Tekst leest door onder foto

Viroloog prof. dr. Marion Koopmans. 

Vermoeidheid

,,De corona-vermoeidheid…”, zegt Koopmans, ,,Ja die begrijp ik wel. Ik snap de behoefte van mensen om zich weer vrijer te kunnen bewegen. Natuurlijk. Maar mondkapjes kunnen niet in de plaats komen van de basisafspraken die er gemaakt zijn: Als je snottert, blijf thuis en ga dan niet naar buiten met een mondkapje op. Want dat gebeurt er dus. En zie: de cijfers stijgen. Dat is zorgwekkend.”

Zelden zag een Nederlandse viroloog zich geconfronteerd met een zo immense hoeveelheid informatie. Een al maandenlang aanhoudende dagelijkse stroom data die menselijkerwijs nauwelijks te bevatten is, laat staan te verwerken. Niet alleen afkomstig uit talloze officiële wetenschappelijke kanalen, maar ook toegeschreeuwd door vooral veel niet-wetenschappelijk geschoolde burgers met een mening. Nederland telt immers 17 miljoen deskundigen… onder wie een aantal heethoofden en soms agressievelingen.

Koopmans: ,,Er zijn mensen die me zouden willen kielhalen. Tja… Maar er is ook een grote stille groep die je niet hoort en die zonder morren de regels en adviezen goed opvolgt.”

Niet opjagen

Prof. dr. Marion Koopmans is niet alleen lid van het veelbesproken Outbreak Management Team, maar bovendien een van de belangrijkste adviseurs van de Wereldgezondheidsorganisatie, terwijl haar kerntaak ‘hoofd van het laboratorium voor Virologie van het Erasmus MC in Rotterdam is. Ogenschijnlijk blijft ze kalm en vriendelijk onder alle commotie. Ze laat zich niet opjagen en leest frequent de berichten op de sociale media, luistert geduldig naar vragen en argumenten, schift de informatie en reageert feitelijk, naar de laatste stand van de wetenschap – haar leidraad.

Koopmans geeft toe: ,,Er is verwarring, te veel verwarring. Daar draagt de brief van de vier deskundigen die vorige week aan het kabinet werd gestuurd, niet echt positief aan bij. Dat heb ik de heren ook laten weten…” Overigens zegt professor Koopmans dat er wel degelijk wordt geluisterd naar suggesties van buiten het OMT. ,,We wegen alles…”, besluit ze. Maar dat gevoel zal overigens lang niet iedereen hebben…

Signaal

Kort na het telefoongesprek dient het volgende mondkapjesnieuws zich alweer aan. Het is één grote ongeleide stroom van meldingen. Gedragsonderzoekers van het RIVM laten weten dat uit recente onderzoeken blijkt dat ‘het dragen van een mondkapje kan helpen bij het houden van afstand’. Ze voegen daaraan evenwel toe dat mondkapjes ‘aanvullend’ moeten zijn op andere gedragsregels. Internationale onderzoeken geven volgens hen aan dat het dragen van een mondkapje mensen voorzichtiger maakt. ‘Het lijkt te werken  als een signaal om meer afstand te houden’, zeggen de RIVM-medewerkers.

Eerder liet het RIVM weten dat er geen bewijs is dat mondkapjes in openbare ruimte besmettingen voorkomen. Er heerst bij het instituut zelfs bezorgdheid dat  dat mondneusmaskers ertoe leiden dat mensen juist minder afstand tot elkaar houden.

• Premier Rutte heeft samen met zorgminister Hugo de Jonge dinsdagavond (28 juli) een uitvoerig Facebook-bericht gepost waarin zij hun bezorgdheid uitspreken over het toenemend aantal corona-infecties in Nederland. ‘Het virus verspreidt zichzelf niet, mensen doen dat. Daarom gelden de basisregels onverminderd, overal en voor iedereen’. En, waarschuwen beide bewindslieden: ‘Ook net over de grens zien we bijvoorbeeld in Antwerpen dat het zo weer mis kan gaan. Het ministerie van Buitenlandse Zaken heeft daarom besloten om voor de provincie Antwerpen het reisadvies te verscherpen naar code oranje.’
• Fragmenten uit de Facebook-post van Rutte en De Jonge: ‘Terwijl veel Nederlanders van de zomer genieten, zit het coronavirus niet stil en grijpt het iedere kans aan om zich weer verder onder ons te verspreiden. En dat lukt helaas ook, zien we aan het oplopend aantal besmettingen in ons land. Op sommige plekken is er sprake van clusters waar groepen mensen zijn besmet met het virus. Het kabinet houdt vanzelfsprekend continu de vinger aan de pols. De meest betrokken ministers hebben dagelijks contact en de afgelopen dagen is er weer intensief gesproken over de laatste stand van zaken. Natuurlijk baart het ons zorgen dat ook deze week het aantal positief geteste personen in Nederland weer stijgt. Wat helpt is dat steeds meer mensen zich laten testen, waardoor we een goed beeld hebben van de brandhaarden en de oorzaken ervan. Daardoor kunnen we snel en gericht blussen en de brand in de kiem smoren met passende, vaak lokale, maatregelen.’