LONGONTSTEKING, de vergeten epidemie

LONDEN – Longontsteking heeft vorig jaar wereldwijd aan meer dan achthonderdduizend zuigelingen en zeer jonge kinderen het leven gekost. ,,En er is geen enkele reden om te denken dat het in 2019 en 2020 wezenlijk anders zal zijn…”, zeggen internationale longartsen.

Elke 39 seconden sterft ergens op de wereld een kind jonger dan vijf jaar aan pneumonie (longontsteking). Dat blijkt uit een dramatisch verslag van UNICEF, het kinderfonds van de Verenigde Naties (VN) en de internationale liefdadigheidsinstelling Save The Children. Zij dringen, samen met gezondheidsinstellingen, zoals Every Breath Counts en The Vaccine Alliance, aan op versnelling van de ontwikkeling van vaccins, onder meer door meer investeringen, en sneller optreden wanneer de eerste tekenen van pneumonie zich voordoen.

De meeste sterfgevallen deden zich voor bij kinderen onder de twee jaar. In de eerste maanden van hun leven stierven 153.000 baby’s.

UNICEF spreekt in het onderzoeksrapport over longontstekingen over de ‘vergeten epidemie’. Volgens UNICEF-directeur Henrietta Fore, sterven elke dag in de wereld bijna 200 kinderen jonger dan vijf jaar aan longontsteking. Een, naar zij tegenover persbureau Reuters verklaarde, ,,geneesbare en meestal te voorkomen ziekte die voorkomen kan worden met vaccins, antibiotica, of – in ernstige gevallen – met zuurstof. Maar in armere landen is de toegang daartoe vaak beperkt.”

De helft van alle sterfte door longontstekingen doet zich voor in met name vijf landen: Nigeria (162.000), India (127.000), Pakistan (58.000), Congo (40.000) en Ethiopië (32.000). Maar ook in Indonesië (19,000), China (18.000), Tsjaad, Angola, Somalië, Niger, Mali, Bangladesh en Soedan sterven duizenden kinderen per jaar aan longontsteking.  Al deze landen bij elkaar hadden de droeve optelsom van 802.000 longdoden onder de allerkleinsten.

Longontsteking is een ontsteking van de longen door een virus, een bacterie of ook schimmels. Volgens het Longfonds, in Amersfoort, komt longontsteking ook bij kinderen in de westerse wereld vrij vaak voor. ,,Een gewone verkoudheid of griep kan de aanleiding zijn.” En: ,,De belangrijkste symptomen van een longontsteking zijn: hoesten, koorts en een snelle ademhaling. De meeste kinderen zijn behoorlijk ziek van een longontsteking. Daarbij kunnen ze last hebben van slijm ophoesten, vermoeidheid en slecht drinken.”

In Nederland komt één per 100 pasgeborenen in ziekenhuis met gevaarlijk RS-verkoudheidsvirus

Elke dag sterven er wereldwijd ook ongeveer 700 kinderen aan het RS- of respiratoir syncytieel virus, een verkoudheidsvirus dat kan overslaan op de lagere luchtwegen en bij baby’s een gevaarlijke longontsteking kan veroorzaken. Bij een ernstige RS-virusinfectie kunnen baby’s het zo benauwd krijgen dat ze in het ziekenhuis opgenomen moeten worden om extra zuurstof te krijgen, hetgeen circa tweeduizend kinderen per jaar in Nederland overkomt. In het ergste geval komen ze op de intensive care waar hun ademhaling wordt overgenomen door een beademingsmachine. Het gaat daarbij om zo’n 200 baby’s.

In Nederland wordt ongeveer een op de 100 pasgeborenen in het eerste levensjaar opgenomen in het ziekenhuis met een RS-virusinfectie; van hen heeft een op de 10 beademingsondersteuning op de intensive care nodig.

Omdat er geen vaccin of medicijn is tegen een ernstige RS-virusinfectie en omdat veel ziekenhuizen in lage-inkomenslanden niet over beademingsapparatuur beschikken, overlijden veel kleintjes aan de infectie. Toch is het RS-virus in Nederland alom tegenwoordig, maar geeft bij gezonde volwassenen meestal alleen verkoudheidsklachten, zoals een loopneus of hoesten. Kleine kinderen echter kunnen er meer last van hebben. De onschuldige verkoudheid kan bij hen overgaan in een zware longontsteking, die gepaard gaat met benauwdheid, piepen en hoesten. Bij baby’s kunnen de kleine luchtwegen die naar de longblaasjes lopen, ontstoken raken (bronchiolitis).

Ondanks de ernst van dit RS-virus, hebben maar weinigen van deze ziekteverwekker gehoord. Kinderinfectioloog Louis Bont van het UMC Utrecht wil dit veranderen. Bont denkt dat dit vooral komt omdat het RS-virus ,,in het publieke domein” nauwelijks zichtbaar is. ,,Er wordt niet getest op het RS-virus en anders dan bij de griep is er nog geen vaccin. Omdat de ziekteverschijnselen tijdelijk zijn, is er ook geen groep patiënten die op gezette tijden aandacht voor de ziekte vraagt.”

Onderstaand filmpje is bedoeld om de bekendheid met het RS-virus te vergroten. Hierin vertelt de Zuid-Afrikaanse Simone van Wyck hoe haar goedlachse zoontje Lemondré van drie maanden ineens zwaar begint te ademen en blauwgetinte lippen krijgt. Ze brengt hem naar het ziekenhuis waar hij een paar dagen later overlijdt.