‘Ik had het gevoel dat ik verdronk…’ – depressies en burn-out door coronazorg

Anne: Na enkele weken brak ik toen op een dag bij ons zes bewoners stierven, allemaal mensen die ik gekend had…

GRONINGEN – Eén op de vijf medewerkers in de verpleeghuiszorg kampt met depressieve klachten (19 procent) of een burn-out (22 procent). In het bijzonder personeel dat voor bewoners met de coronaziekte Covid-19 zorgt worstelt steeds vaker met depressieve gevoelens.

Dit blijkt uit een onderzoek van het Universitair Netwerk Ouderenzorg (UNO) van het Universitair Medisch Centrum Groningen. Zij hielden een grote enquête over de gezondheid en het welzijn van verpleeghuismedewerkers tijdens de eerste coronagolf. De enquête is ingevuld door 1.669 medewerkers van tien grote organisaties met meerdere locaties in het hele land. Ook het Universitair Netwerk voor de care-sector Zuid-Holland van het universiteitsziekenhuis van Leiden (LUMC) hebben aan de peiling meegedaan.

Waden

,,Ik had het gevoel dat ik verdronk in de emoties, alsof ik voortdurend aan het waden was”, vertelt verpleegkundige Anne (36), die al acht jaar in de verpleeghuiszorg werkt – in de provincie Utrecht. ,,We stonden in het voorjaar allemaal op scherp, mijn collega’s en ik. Waren goed geïnstrueerd, het werd er ingedramd door de leidinggevenden. Die natuurlijk ook niets anders konden doen dan dát. Zij stonden ook ineens voor deze opgave, we zagen de golf op ons afkomen. Maar nadat het aanvankelijk redelijk leek te gaan, geheel volgens alle afspraken en regels, brak ik na enkele weken toen op een dag bij ons zes bewoners stierven. Mensen die ik kende, bij wie ik aan bed gezeten had, die ik nog steeds mis, wier gezichten ik kan dromen – ik kende hun kinderen, hun partners.”

Ik sliep slecht, was ook ’s nachts aan het waden door het werk, door alle gebeurtenissen, ik beleefde alles opnieuw, hoe ik door de gangen rende omdat overal mensen stierven, en werd soms gillend en schokkend wakker.

Anne, wil niet teveel zeggen over in welke verpleeghuis ze tijdens de eerste coronagolf werkte. ,,Maar ik merkte het aan mezelf dat het niet goed ging. Ik sliep slecht, was ook ’s nachts aan het waden door het werk, door alle gebeurtenissen, ik beleefde alles opnieuw, hoe ik door de gangen rende omdat overal mensen stierven, en werd soms gillend en schokkend wakker. En ik huilde en huilde. Mijn vriend heeft toen, na contact met de huisarts en het verpleeghuis, de stop eruit getrokken. Ik wilde niet, maar hij dwong me ertoe. Ik moest stoppen! Zes, zeven weken ben ik thuis geweest. Overwerkt, overspannen, een burn-out? Ik weet het niet. Het maakt me ook niet uit. Maar, nog steeds ben ik niet wie ik was, dit voorjaar… voordat alles begon.”

En nog altijd blijft Anne in de luwte. Ze is even een tijd niet betrokken bij de coronazorg, wordt daarvan bewust weggehouden. ,,Ik voel me eigenlijk schuldig, omdat ik door mijn problemen mijn collega’s heb opgezadeld met meer werk…”

Protocollen

,,De verschillen in gezondheid kunnen mogelijk worden verklaard door de veranderde werkomstandigheden van het personeel dat tijdens de eerste golf voor besmette bewoners zorgde”, zegt hoofdonderzoeker Sarah Janus van het UMC Groningen. ,,Deze groep geeft aan extra psychische belasting te ervaren bij het verzorgen van besmette bewoners.”

Tegelijkertijd ervaren zorgmedewerkers bij de zorg voor besmette bewoners minder invloed op hun werk. Sarah Janus: ,,De zorg voor geïnfecteerde bewoners is erg geprotocolleerd, waardoor zorgverleners minder mogelijkheden hebben om het werk op hun eigen manier uit te voeren.” Volgens Janus heeft dit mogelijk negatieve gevolgen voor hun functioneren.

Bijna de helft van de deelnemers aan de enquête geeft aan meer uren te hebben gewerkt tijdens de eerste coronagolf. Niet-zorgmedewerkers werd gevraagd om in de zorg mee te draaien en zorgmedewerkers moesten diensten van zieke medewerkers opvangen of op een corona-afdeling werken. Uiteindelijk heeft een derde van de deelnemers aan de enquête voor COVID-19 besmette bewoners gezorgd. Verder blijkt dat 27 procent van de werknemers getest is op corona en dat 6 procent  besmet is geraakt met het SARS-CoV2-virus dat tot Covid-19 kan leiden.

Hoger ziekteverzuim

Vergeleken met 2019 is er door de corona-uitbraak in maart 2020 een verhoogd ziekteverzuim te zien bij de deelnemende verpleeghuizen, met name gedurende de piek in maart en april toen het verzuim 1% hoger lag dan gemiddeld. Deze toename blijkt regioafhankelijk te zijn. Vooral de regio’s West- en Zuid-Nederland – waar de corona-uitbraak begon, vertonen een verhoogd ziekteverzuim.