‘Hersenen diabetespatiënt al 10 jaar ouder’

Afwijkingen in hersenverbindingen ook al waarneembaar bij voorstadium van diabetes

MAASTRICHT – Diabetes type 2 leidt tot versnelde veroudering van de hersenen. Dat blijkt uit nieuw onderzoek door wetenschappers van het Maastricht UMC+.

Patiënten met diabetes type 2 of het voorstadium daarvan (‘pre-diabetes’) hebben iets minder verbindingen in het brein. Bovendien blijkt het netwerk van de verbindingen in meer of mindere mate aangetast. ,,Vergelijk je het hersenpatroon van een diabetespatiënt met dat van een gezond persoon die weliswaar tien jaar ouder is, dan zie je een nagenoeg vergelijkbare verslechtering”, beschrijft de Maastrichtse neurowetenschapper dr. Jaap Jansen.

Deze opmerkelijke bevindingen, wellicht enigszins verontrustend voor mensen met diabetes-2, komen na de bestudering van ruim 2.200 MRI-scans van deelnemers aan de zogeheten Maastricht Studie. Dit is een langdurig onderzoek onder de Zuid-Limburgse bevolking naar het vóórkomen, de oorzaak en de behandeling van type 2 diabetes (suikerziekte), hart- en vaatziekten en andere chronische aandoeningen.

Begin deze maand publiceerden de onderzoekers hun studie-uitkomsten in het wetenschappelijke tijdschrift Diabetes Care.

Het menselijk brein bestaat, simpel gezegd, uit twee componenten: witte stof en grijze stof. De grijze stof wordt gevormd door de cel-lichamen van zenuwcellen. Dit is de plek waar informatie wordt verwerkt. De witte stof is een soort verbindingsnetwerk dat bestaat uit de uitlopers van de zenuwcellen, waarmee de communicatie wordt geregeld en informatie wordt uitgewisseld. Zie het als de ‘bedrading’ van de hersenen.

Naarmate mensen ouder worden, wordt het aantal verbindingen minder en gaat de kwaliteit van het netwerk achteruit. Dit proces blijkt zich nu al veel sneller af te spelen bij diabetespatiënten en mensen met pre-diabetes.

Bij diabetespatiënten bleken verschillende verbindingen tussen hersengebieden in volume te zijn afgenomen en het netwerk van die verbindingen minder goed georganiseerd. Opmerkelijk daarbij was dat het niet alleen verbindingen betrof binnen de linker- of rechterhersenhelft, maar ook tussen de twee hersenhelften was de witte stof aangedaan. ,,Dat houdt in dat ook de communicatie tussen hersengebieden dus verslechtert”, zegt Jansen, hoofdonderzoeker van de studie.

Deelnemers aan de studie werden volledig gescreend en krijgen onder meer een MRI-scan van het brein. Voor het huidige onderzoek werden 2.219 hersenscans gebruikt, waarvan 510 van diabetespatiënten en 348 van mensen met pre-diabetes. Daarbij werd de totale hoeveelheid aan witte stof, het aantal verbindingen tussen 94 verschillende hersengebieden en de kwaliteit van het netwerk in kaart gebracht.

,,Dat diabetes type 2 schade veroorzaakt aan onder meer kleine bloedvaatjes in het lichaam en hersenweefsel was al bekend”, vervolgt Jansen. ,,Maar we krijgen steeds meer aanwijzingen dat die schade zich ook al manifesteert bij in het voorstadium van de ziekte, bij pre-diabetes.” De onderzoekers benadrukken daarom het belang van een gezonde leefstijl. ,,Mensen die pas in het voorstadium van diabetes zitten, kunnen de gezondheidsschade namelijk nog omkeren. Door gezonder te gaan eten en meer te bewegen kan het krijgen van diabetes mogelijk worden voorkomen.”

Bij mensen met pre-diabetes was ook in enige mate een afname waarneembaar in het volume van de hersenverbindingen. Maar dit beperkte zich tot de verbindingen binnen de linker- of rechterhersenhelft. Desalniettemin is dit te vergelijken met het patroon van een gezond persoon die twee jaar ouder is.

Over diabetes – Ruim 1,1 miljoen Nederlanders hebben op dit moment diabetes mellitus. Elke week komen er zo’n 1200 mensen met diabetes bij. Negen op de tien mensen met diabetes heeft diabetes type 2. In 2030 zijn er ruim 30 procent meer mensen met diabetes. Iets meer mannen dan vrouwen hebben diabetes. Ongeveer 12.000 kinderen en jongvolwassenen hebben diabetes. Bij slechts 2 procent gaat het om type 2. Diabetes komt vaker voor bij mensen van Turkse, Marokkaanse of Surinaamse afkomst dan bij autochtone Nederlanders. Binnen deze groep komt diabetes meer voor bij vrouwen dan bij mannen. Het vaakst komt diabetes voor bij mensen van Hindoestaans-Surinaamse afkomst: van de 60-plussers heeft zelfs 37 procent diabetes.

Bron: Diabetesvereniging Nederland (DVN)