Hartstichting: ‘VROUWENHART komt er nog altijd bekaaid vanaf in onderzoek’

Elke dag sterven 57 vrouwen in Nederland aan de gevolgen van hart- en vaatziekten, tegen 53 mannen.

DEN HAAG – De Hartstichting wil dat wetenschappers in het geneesmiddelenonderzoek nu eindelijk meer aandacht gaan geven aan de verschillen tussen man en vrouw. Dat gebeurt – ondanks herhaald aandringen – nog altijd te weinig, vindt de organisatie.

De oproep van de Hartstichting komt aan de vooravond van Internationale Vrouwendag, zondag 8 maart. ,,Vrouwen kunnen andere bijwerkingen ervaren van medicijnen dan mannen”, constateert algemeen directeur Floris Italianer. ,,Maar dat wordt in onderzoek vaak niet meegenomen.” Hij noemt het ,,een mooi moment” om stil te staan bij deze belangrijke verschillen.

Medicijnen

In meer dan de helft van de onderzoeken naar medicijnen voor hartfalen, wordt volgens de Hartstichting niet bestudeerd of de werking voor beiden hetzelfde is. ,,De verschillen in bijwerkingen van dergelijke middelen worden al helemaal nauwelijks onderzocht in deze onderzoeken”. De Hartstichting hamert er op dat dit wél gaat gebeuren.

De verschillen in bijwerkingen van middelen tegen hartfalen worden nauwelijks onderzocht.

Bovendien wekt het ergernis dat de deelnemers aan dergelijk onderzoek naar medicijnen voor hartfalen slechts voor een kwart bestaat uit vrouwen. ,,Dit komt niet overeen met het percentage vrouwen in deze patiëntengroep: de helft van de hartfalenpatiënten is namelijk vrouw.” In onderzoek dat de Hartstichting ondersteunt, zo stelt zij, is gelijkelijk aandacht besteden aan de verschillen tussen vrouwen en mannen verplicht.

Inhaalslag

Hart- en vaatziekten zijn doodsoorzaak nummer 1 bij vrouwen. Elke dag sterven 57 vrouwen in Nederland aan de gevolgen van hart- en vaatziekten, tegen 53 mannen. ,,Vrouwen zijn aan een ware inhaalslag begonnen als het gaat om hartproblemen, maar tegelijkertijd worden ze genegeerd in de wetenschap en hun klachten soms niet herkend in het ziekenhuis”, stellen cardioloog Janneke Wittekoek en interventiecardioloog dr. Yolande Appelman (VUmc) in hun boek ‘Het Vrouwenhart’ (Uitgeverij Lucht, 2017).

Volgens Wittekoek, die het als een ‘missie’ ziet om te vechten voor de positie van het vrouwenhart op de wetenschapsagenda, zijn er onder meer verschillen in de effecten van risicofactoren op de bloedvaten. In haar boek beschrijft ze die aldus: ,,Zo leidt een hoge bloeddruk bij vrouwen bijvoorbeeld tot meer hart- en vaatproblemen vergeleken met mannen. Een verhoogde bloeddruk moet daarom veel eerder goed behandeld worden. Daarbij komt ook nog dat vrouwen rondom de overgang meer risicofactoren krijgen. Zo wordt hun cholesterol gemiddeld 14 procent hoger, de bloeddruk stijgt vaak en het gewicht kan toenemen.”

Elke dag sterven 57 vrouwen in Nederland aan de gevolgen van hart- en vaatziekten, tegen 53 mannen. Foto Pixabay/Gerd Altmann

Cardioloog Janneke Wittekoek: Wij vrouwen geven vaak zelf invulling aan de klachten en hebben dus overal een verklaring voor.

Ook zijn er aanzienlijke verschillen in de manier waarop mannen en vrouwen pijn beleven en in de manier waarop klachten worden besproken met de dokter. ,,Wij vrouwen geven vaak zelf invulling aan de klachten en hebben dus overal een verklaring voor”, stelt Wittekoek. ,,Wij bagatelliseren onze klachten en geven niet een direct helder antwoord op de vraag van de dokter. Mannen doen dat beter. Ze zijn duidelijker in het omschrijven van hun klachten.”

Ziektebeelden

Cardiovasculair -internist dr. Jeanine Roeters van Lennep, verbonden aan het Erasmus Medisch Centrum in Rotterdam, werkt al vele jaren aan onderzoek om de hart-risicofactoren voor vrouwen in kaart te brengen. Ze doet dat met steun van de Hartstichting en vertelt: ,,Er kwam een 48-jarige vrouw in mijn praktijk die een ernstig hartinfarct had gehad. Zij was al bij verschillende artsen geweest. Nergens in haar medische informatie stond iets over risicofactoren. Na doorvragen bleek dat zij zwangerschapsvergiftiging had gehad. Bij mij gaan dan de alarmbellen rinkelen. Bij vrouwen met pre-eclampsie is het risico op hart- en vaatziekten op latere leeftijd sterk verhoogd. Dit risico was volledig gemist, zelfs door de cardiologen.”

Cardioloog Angela Maas: Er zijn nog steeds cardiologen die liever niet over vrouwen maar over ‘verschillende ziektebeelden’ spreken.

Dit specifieke voorbeeld geeft, naar zij zegt, aan hoe belangrijk het is dat artsen zich veel meer bewust worden van de vrouwspecifieke risicofactoren. ,,Als ze die factoren goed in het vizier hebben, zullen ze veel alerter reageren en eerder doorvragen. En dan worden er ook meer vrouwen doorverwezen naar de cardioloog en kunnen ze zo nodig eerder behandeld worden.” En: ,,Zelf hamer ik altijd op de verschillen tussen mannen en vrouwen tijdens mijn presentaties in de opleiding van jonge artsen.”

Profijt

Volgens een van de vrouwenhart-voorvechtsters van het eerste uur, cardioloog Angela Maas, is er internationaal een groeiende bewustwording over de kenmerkende verschillen tussen de harten van vrouw en man. ,,De afgelopen vijf jaar is veel meer verbeterd dan in de twintig jaar daarvoor”, zei zij enkele maanden geleden (december 2019) in het artsentijdschrift Medisch Contact. ,,Er zijn nog steeds cardiologen die liever niet over vrouwen maar over verschillende ziektebeelden spreken, maar ik heb daar geen moeite mee, als vrouwen maar profijt hebben van alle nieuwe kennis.”