Hart-longchirurg: ‘Mensenhart kan technisch nu geheel vervangen kan worden’

Nederlandse patiënt (54) met ‘zeer ernstig hartfalen’ in beide hartkamers kreeg volledig technohart en maakt het goed

UTRECHT – Een volledig kunsthart, maar nog altijd geen definitief technohart dat een mens voor lange tijd in leven kan houden. Daar wordt wereldwijd al vele tientallen jaren aan gewerkt.

,,Toch is het hart van de mens het eerste orgaan dat nu geheel vervangen kan worden door een technisch apparaat”, zegt cardiothoracaal chirurg Faiz Ramjankhan van het Universitair Medisch Centrum in Utrecht (UMCU) tegen meerovermedisch.nl . ,,Een volledig technische vervanging van andere organen als een nier, een lever, longen bestaat nog niet, maar het hart dus wel. Ook in dat opzicht is dit bijzonder.”

Ofwel, niets blijkt complexer dan het evenaren van de Schepping.

Franse makelij

Ramjankhan en zijn collega’s implanteerden in de eerste dagen van november dit kunsthart van Franse makelij bij een 54-jarige Nederlandse patiënt met naar verluidt ‘zeer ernstig hartfalen’. Het Utrechtse hartcentrum is daarmee het eerste in Nederland dat het leven van een patiënt heeft gered met dit Carmat-kunsthart dat is uitgerust met pompen, vier biologische kleppen, sensoren, elektronica en geïntegreerde software. Aan dit hart, zoals het nu is, wordt al sinds begin deze eeuw gewerkt. Het werd in 2013 voor het eerst geïmplanteerd bij een Europese patiënt. In Frankrijk, Duitsland en de VS zijn ook al dragers van dit technohart.

Het kunsthart vervangt het zieke hart van de patiënt en neemt de volledige functie van het hart over. Het is vastgemaakt aan de boezems van het oorspronkelijke hart, de grote lichaamsslagader en de longslagader. De anatomische vorm van het kunsthart is vergelijkbaar met die van het volwassen menselijk hart.

Tekst leest door onder fotoDe historische implantatie van het volledige technohart door een chirurgisch team van het UMC Utrecht, begin november 2021. Beeld: UMC Utrecht

Pompfunctie

De recente operatie in Utrecht duurde acht uur en werd na afsluiting ’technisch geslaagd’ genoemd. Sindsdien gaat het ook de patiënt al merkbaar beter omdat het geavanceerde hart voor een verbeterde pompfunctie en bloedtoevoer zorgt. De man, wiens naam buiten de publiciteit wordt gehouden, maakt het naar omstandigheden goed en mocht binnen twee dagen al de Intensive Care-afdeling van het ziekenhuis verlaten.

Uiteindelijk zal hij daar op enig moment, vermoedelijk over een jaar of twee, terugkeren wanneer voor hem een geschikt donorhart gevonden is. ,,Transplantatie met een hart van een donor is en blijft de Gouden Standaard voor deze behandeling”, zegt dr. Faiz Ramjankhan. Dát is tevens het grote probleem, zo beaamt hij: ,,Nederland heeft een immens tekort aan donorharten. Jaarlijks staan er rond 120 hartpatiënten op de wachtlijst voor een vervangend hart.”

Kritiek

Het wachten daarop kon volgens de hart-longchirurg niet langer worden uitgesteld; de toestand van zijn patiënt was kritiek: ,, Zowel zijn linker- als rechterhartkamer functioneerden niet voldoende en dat leidde tot ernstige klachten zoals vermoeidheid, het vasthouden van vocht en kortademigheid, in rust en bij inspanning. Zijn laatste behandelkans was een harttransplantatie in de toekomst, maar het wachten daarop zou te lang gaan duren voor deze patiënt en waarschijnlijk resulteren in overlijden.”

Ramjankhan en zijn collega’s hopen dat dit kunsthart straks ‘gewoon’ op de plank ligt voor patiënten met dubbelzijdig hartfalen.

Het experimentele kunsthart biedt mogelijk een uitkomst voor patiënten die vanwege hun benarde situatie niet kunnen wachten op een harttransplantatie. De wens van Ramjankhan en zijn collega’s is dat dit kunsthart, mits doorontwikkeld, op zekere dag ‘gewoon’ op de plank ligt voor patiënten met dit dubbelzijdig hartfalen.

Spannende operatie

Het kunsthart dat de 54-jarige patiënt nu in zich draagt, is verbonden via een kabel die aan de buikwand naar buiten uittreedt. De kabel is aangesloten op een controller en een set van vier batterijen die de patiënt altijd in een schoudertas meedraagt. De patiënt kan zich met deze schoudertas van ongeveer drie kilo vrij bewegen.

Terugkijkend spreekt het team van een spannende operatie die veel voorbereidingen vergde. ,,Met ons team zijn we sinds 2017 bezig om de implantatie van een kunsthart mogelijk te maken. Met het hele team hebben we de afgelopen maanden specifieke training sessies gevolgd om deze operatie uit te voeren. We zijn trots om als een van de eerste centra deel uit te mogen maken van de studie die deze nieuwe kunstharttechnologie onderzoekt. Als deze behandeling voldoende duurzaam blijkt te zijn kunnen we hierdoor veel meer patiënten behandelen die nu geen behandelopties hebben.”

Steunhart

Het is niet helemaal verwonderlijk dat het UMC Utrecht het eerste hartcentrum in Nederland is dat dit technohart heeft geïmplanteerd. Al sinds halverwege de jaren negentig is ‘Utrecht’ bezig met de ontwikkeling van het Steunhart voor patiënten met ernstige problemen in de linkerhartkamer. Commerciële naam: HeartMate. Ook deze oplossing is tijdelijk, biedt ondersteuning aan het verzwakte hart, neemt de bloedsomloop over en vormt een brug naar herstel. Het steunhart geeft daarmee tijdwinst. Emeritus hoogleraar hartchirurgie prof. dr. J.R. Lapohr, destijds in Utrecht de mede-ontwikkelaar van het steunhart, zei eerder dat het al mogelijk zou zijn een patiënt met levensbedreigend hartfalen door een nagenoeg verdwenen pompfunctie zeker 15 jaar in leven te houden met het steunhart, terwijl vroegere versies een levensverlenging van drie à vier jaar gaven.

Engelsman

De eerste patiënt ter wereld die, in het jaar 2000, een steunhart kreeg als een tussenstap naar harttransplantatie was de 63-jarige Engelsman, Peter Houghton. Hij leefde er zeven jaar mee, schreef boeken, hield wereldwijd lezingen over zijn wonderbaarlijke redding, maar stierf aan een nieraandoening.

Voor zover bekend zijn wereldwijd zo’n 15-20 uiteenlopende typen steunharten goedgekeurd voor gebruik bij patiënten. Inmiddels is het steunhart bij zo’n 200 patiënten in Nederland geplaatst (ook door de hartcentra in onder meer Rotterdam en Groningen) en wereldwijd bij tweehonderdduizend patiënten.