GRIEPPRIK, weer wat meer verpleegkundigen beschermen patiënt en zichzelf…

Sinds 2017 is het aantal 'vrijwillige' vaccinaties tegen influenza (griep) met 20 procent toegenomen.

UTRECHT – Ziekenhuispersoneel haalt weer wat vaker de griepprik. De griepvaccinatiegraad in ziekenhuizen is voor het griepseizoen 2019-2020 met ongeveer 9 procent gestegen – van 24 naar 33 procent. Dat blijkt uit een enquête van de NVZ Nederlandse Vereniging van Ziekenhuizen.

De toename volgt na een landelijke campagne onder werknemers van ziekenhuizen en revalidatiecentra. Uit de NVZ-enquête blijkt onder meer dat de griepvaccinatiegraad in bijna alle instellingen is toegenomen. In slechts enkele instellingen bleef het percentage griepprikken gelijk, of nam zelf iets af. Overigens gaat het hier om instellingen waar de vaccinatiegraad vorig jaar al bovengemiddeld was.

Nog geen epidemie

Van een griepepidemie in Nederland is op dit moment (nog) geen sprake. Volgens zojuist gepubliceerde weekcijfers van het Nivel (Nederlands Instituut voor onderzoek van de gezondheidszorg) rapporteerden de Peilstations van Nivel Zorgregistraties eerste lijn in week 3 totaal 43 mensen met influenza-achtig ziektebeeld per 100.000 inwoners. Van een griepgolf of griepepidemie is pas sprake als twee weken achtereen de ‘epidemische grens’ wordt overschreden. Dat gebeurt wanneer minimaal 51 per 100.000 mensen zich met griep bij de huisarts hebben gemeld. Volgens het Nivel hebben dan in werkelijkheid acht tot negen keer zoveel mensen griep. Hoe dit verschil mogelijk is? De meeste mensen gaan niet naar de huisarts om een griepje.

Een appel, een mandarijn of een leuke injectiespuit-pen in ruil voor een griepprik…

In alle instellingen werd gratis het vaccin tegen influenza aangeboden aan medewerkers. Met een vrolijke ‘prikkar’ werden zij direct op de werkvloer benaderd met de mogelijkheid om ter plekke te worden ingeënt. Soms werd daarbij een ‘aardigheidje’ in het vooruitzicht gesteld. Een kleine beloning, zoals een pen die lijkt op een injectiespuit, of een gezonde snack zoals een appel of een mandarijn. ,,Vooral de injectiespuit-pen viel in de smaak”, stelt de NVZ.

Huisarts Ted van Essen, voorzitter van de Nederlandse Influenza Stichting (NIS), noemt het een ontwikkeling die ,,gelukkig de goede kant opgaat en die krachtig moet worden voortgezet”. De NIS vindt al langer dat ziekenhuispersoneel dat in direct contact met patiënten staat ‘standaard’ moet worden gevaccineerd. Niet alleen voor de werknemers zelf, maar ook om het risico weg te nemen dat patiënten door hun behandelaars en verzorgers worden geïnfecteerd met influenza.

Door de nieuwe vaccinatiecijfers is sprake van een toename, in enkele jaren, van maar liefst 20 procent. Vorig jaar was sprake van een verdubbeling van het aantal ziekenhuismedewerkers dat zich liet inenten tegen griep; in het seizoen 2017-2018 haalde 13 procent een griepprik.

Vrolijke prikkar

Voor volgend jaar is het de ambitie van de NVZ om de gemiddelde vaccinatiegraad in ziekenhuizen verder te laten stijgen naar 40 procent. NVZ-bestuurder Arno Timmermans kijkt tevreden terug op de campagne: ,,We hebben extra aandacht aan de vaccinatie gegeven en het gemakkelijker voor medewerkers gemaakt. Met een prikkar die naar de medewerkers toe kwam en het inzetten van ambassadeurs die bestonden uit artsen, teammanagers en de directie.”

Huisarts Ted van Essen: Verzet tegen griepprik? Het heeft alles met de Nederlandse cultuur te maken…

Wil de Nederlandse Influenza Stichting dat iedere zorgverlener met patiëntencontact standaard een griepprik krijgt, anesthesioloog Rob Slappendel pleitte er vorig jaar voor dat zorgmedewerkers die geen griepprik halen verplicht moeten worden in tijden van griep een mondmasker te dragen.

Dr. Slappendel, voormalig hoogleraar Veiligheid en Kwaliteit van Zorg in Antwerpen, noemde in het tijdschrift voor verpleegkundigen, Nursing, besmetting met het griepvirus in het ziekenhuis een onderbelicht onderwerp als het gaat om vermijdbare sterfte. ,,Je kunt met vaccinatie niet elke overdracht van het influenzavirus voorkomen, maar wel 40 tot 80 procent. Nu sterven er jaarlijks een paar honderd patiënten onnodig, nadat ze het influenzavirus in het ziekenhuis hebben opgelopen. Daarnaast leidt het griepvirus tot extra ziekteverzuim, langere opnameduur en opnamestops.”

Geen goed idee

Beroepsorganisatie voor verpleegkundigen en verzorgenden, NU’91, heeft zich altijd verzet tegen de verplichte griepprik. Verplichte vaccinatie is in strijd met de grondwet, stelt NU’91. Het mondkapje verplicht stellen voor verpleegkundigen die niet gevaccineerd zijn, zoals Slappendel wil, vindt de beroepsorganisatie evenmin een goed idee.

NIS-voorzitter Ted van Essen over hoe het komt dat verpleegkundigen, terwijl zij voluit de belangen van patiënten dienen, tóch grote moeite hebben met een verplichte griepprik of een voorgeschreven mondkapje? ..Het heeft alles met de Nederlandse cultuur te maken, zo van: ik laat mij geen dingen voorschrijven, ik ben een vrij mens en bepaal dus zelf wel of ik mezelf laat prikken tegen de griep. Bovendien speelt er een zekere overmoedigheid. Verpleegkundigen, maar dat geldt ook zeker voor artsen, geloven niet dat zij ziek kunnen worden en gevrijwaard blijven van infecties als influenza. Dat is niet waar, kan ik u (uit ervaring) zeggen.”