‘GEZOND LEVEN is niet afdwingbaar’

Bertil Marklund: Als anderen vertellen dat je je levensstijl moet veranderen, gaan velen vaak met de kont tegen de krib.

GÖTENBORG (Zweden) – Het helpt niet als familie of vrienden je overtuigen dat je anders of gezonder zou moeten gaan leven. Dat werkt zelfs eerder averechts en daardoor ga je vaak met de hakken in het zand.

Een ongezonde leefstijl komt te veel voor. Uit nog lopend wetenschappelijk onderzoek blijkt juist dat hoe gezonder je bent, hoe gunstiger het verloop van een infectie met het SARS-CoV-2 virus dat tot de corona-longziekte COVID-19 kan leiden. Toch is het is niet echt gemakkelijk om je gedrag te veranderen, zo merkt de Zweedse arts en hoogleraar dr. Bertil Marklund op.

Marklund: ,,Bijna iedereen wil langer én gezonder leven. Maar hoe doe je dat?” Adviezen daarover van de omgeving worden meestal niet opgevolgd.  ,,Het is essentieel dat je weet waaróm je jouw levensstijl wilt veranderen”, stelt Marklund, ,,Dát motiveert. En de dingen die je echt wilt veranderen – en het liefst vandaag of morgen nog – die hebben de grootste kans van slagen. Zet daarin kleine stappen. En kies daarvoor steeds datgene uit dat aanvoelt als iets positiefs en zinvols, dan houd je de nieuwe routine makkelijker vol.”

Jezelf overtuigen

Als anderen vertellen dat je je levensstijl moet veranderen, gaan velen vaak met de kont tegen de krib. ,,Zogeheten intrinsieke motivatie, dat is de motivatie die vanuit jezelf komt, die helpt wel. Als je intrinsiek gemotiveerd bent, doe je iets omdat je het graag wilt, niet omdat je van buiten af wordt gemotiveerd dit te doen. Er zijn daarbij drie psychologische basisbehoeften van belang: bekwaamheid, verbinding en autonomie. Vooral dat laatste staat centraal. Jouw omgeving mag je wel inspireren en assisteren, maar jou niet dwingend overhalen om te veranderen. Je weet zelf ook wel dat dit beter voor je is. Het is veel effectiever als jij jezelf kan overtuigen. Dat is zelfs van cruciaal belang om jouw gedragsverandering op de lange termijn vol te houden.”

Het is normaal wanneer zich daarin af en toe terugval voordoet, zegt Marklund: ,,Want wil je anders leven dan is dat niet altijd makkelijk. Het is goed te weten dat het wel te leren is. Een arts of coach kan daarbij ondersteuning bieden, net als positieve reacties van jouw geliefden. Want aanpassingen kosten tijd en energie.” Het blijkt dat als iemand een terugval heeft, die daardoor al snel negatief naar zichzelf kijkt: ,,Mensen denken vaak te zwart-wit. Dan helpt het om negatieve gedachten te vervangen door positieve. En door ruim aandacht te hebben voor die dingen die wel goed zijn gegaan.”

Gezonde leefstijl

,,Het is nog niet precies bekend wat de invloed is van gezond leven op het verloop van een infectie met het nieuwe Coronavirus. Maar er zijn duidelijke aanwijzingen uit lopend onderzoek dat gezonde voeding, ontspanning, voldoende bewegen en een goede nachtrust een positief effect hebben.” Veel patiënten die door het coronavirus in het ziekenhuis belanden zijn obese. Daardoor hebben zij vaak hart- en vaatziekten en diabetes. Marklund: ,,Juist deze aandoeningen zijn met een gezonde leefstijl te voorkomen en zelfs te genezen.”

Een dieet volgen om af te vallen werkt niet, want dat leidt vaak tot een jojo-effect aldus de hoogleraar: ,,In 80 tot 90 procent van de gevallen wordt dat niet volgehouden en erna kom je meestal zelfs aan. Een leefstijlverandering heeft meer effect, zeker als er een belangrijke reden is om anders te willen leven. Zoals het voorkomen of minder ernstig laten verlopen van een infectie met het coronavirus.”

Stress

,,Als jouw goede voornemens snel stranden, kan dat ook te maken met een disbalans in je leven. En met stress: je moet van jezelf teveel dingen doen die je energie kosten. En je onderneemt daarnaast te weinig activiteiten die jij echt leuk vindt en die jou wél energie geven.” Dat is ongunstig, want het blijkt dat onder meer spanning je doorzettingsvermogen aantast. Marklund: ,,Bewezen strategieën die stress verminderen zijn onder andere yoga, wandelen, hardlopen, massage en het luisteren naar rustige klassieke muziek.”