‘Etalagebenen’ – Soms komt Jan (73) geen centimeter meer vooruit…

Jan van Reenen (73): Je voelt je zo hulpeloos en verlaten als je ineens te midden van een voortgaande mensenmassa geen centimeter meer vooruit komt.

UTRECHT – Kramp in de nacht houdt 73-jarige Jan van Reenen uit Zuid-Holland al tijdenlang uit zijn slaap. ,,Langdurige scheuten trekken dan ritmisch van mijn lies tot in de uiteinden van mijn tenen. Het is vaak geen harden”, zucht hij. ,,Ik ga dan werkelijk door de grond.”

Van Reenen ligt in zijn bed, maar weet niet hoe hij de nacht moet doorkomen noch hoe hij moet liggen. Soms zijn de pijnscheuten er elke paar minuten, soms eens per half uur – het beeld van de kramp wisselt. En overdag zijn er momenten dat hij – op weg naar de winkels, om boodschappen te doen – gewoon niet vooruit komt. ,,Ik blokkeer dan ineens, weer door die kramp… Moet dan eerst afwachten tot de pijn zakt en kan dan voetje voor voetje weer verder. Tot de volgende pijnaanval.”

Hulpeloos

Hij schaamt zich zo ineens stil te staan, Jan van Reenen. Vóór de coronacrisis speelde deze ellende ook al, maar in mindere mate. Het is sindsdien erger geworden. Eerst overdag, later ’s nachts. ,,Je voelt je zo hulpeloos en verlaten als je ineens te midden van een voortgaande mensenmassa geen centimeter meer vooruit komt. Hoewel, het is natuurlijk veel rustiger op straat geworden. De meeste mensen passeren je, en kijken soms wat verbaasd om waarom jij daar zo maar ineens blijft staan. Een enkeling begrijpt het.”

In Nederland kampt één op de vijf volwassenen ouder dan 50 jaar met vernauwde slagaderen in het been. Het euvel, dat met veel pijn  gepaard kan gaan, wordt ook wel ‘etalagebenen’ genoemd of is onder de medische naam ‘Claudicatio intermittens’ bekend.

De klachten doen zich overwegend voor tijdens het lopen met pijn, kramp, een doof of moe gevoel in het been. Bij langer aanhouden van het probleem kan ook tijdens de slaapuren sprake kan zijn van kramp, zoals bij Jan van Reenen. De klachten kunnen in de voet, de kuit, het dijbeen of de bil optreden.

Hifu-behandeling

De Utrechtse vaatchirurg Stijn Hazenberg is volop bezig om een behandeling te ontwikkelen voor deze ellendige en uiterst pijnlijke aandoening die mensen ernstig invalideert. Het UMC Utrecht, waar hij werkt, meldt dat Hazenberg en zijn collega’s momenteel bemoedigende resultaten boeken met de Hifu-behandeling, een techniek (High Intensity Focused Ultrasound) waarbij hoogfrequente geluidsgolven worden ingezet om een vernauwing in een slagader – een vettige plaque – stapje voor stapje te verminderen. ‘De eerste patiënten met een slagadervernauwing in de lies zijn hiermee behandeld’, vertelt de vaatchirurg.

,,Op veel plekken in het lichaam behandelen we vaatvernauwingen door te dotteren eventueel in combinatie met het plaatsen van een stent”, legt Stijn  Hazenberg in een publicatie van zijn ziekenhuis uit. ,,Bij vernauwingen op plekken zoals de lies lukt dat niet. Hierbij is een invasieve (open) operatie nog steeds nodig. We klemmen de slagaders af, maken ze open, verwijderen de plaque en sluiten ze. Behalve dat dit een ingrijpende operatie is, zit er ook risico aan vast. Rond 15 procent van de mensen krijgt hierna een infectie. Die infecties variëren in ernst, maar kunnen ernstige gevolgen hebben tot en met amputatie en zelfs overlijden.”

Anton Spel (78): Ik kreeg steeds meer pijn bij het lopen. Op een gegeven moment kon ik niet verder dan 400 meter. Ik bleek een verstopt bloedvat in mijn lies te hebben.

Dat is dan ook precies de reden waarom de nieuwe Hifu-behandeling juist bij  patiënten met perifeer vaatlijden wordt getest. ,,Hierbij valt het meest te winnen.” Bij deze behandeling wordt met een echokop de plaque in beeld gebracht terwijl tegelijkertijd de geluidsgolven zo gericht worden dat ze in de plaque bij elkaar komen. De hitte die dat veroorzaakt, maakt de celstructuren van de plaque kapot, waarna het lichamelijke mechanisme optreedt waarbij onder andere de witte bloedcellen de kapotte cellen opruimen. Zo wordt punt voor punt de plaque beschadigd en door het eigen immuunsysteem opgeruimd.

Verstopt bloedvat

De 78-jarige Anton Spel is één van die vijf. ,,Ik kreeg steeds meer pijn bij het lopen. Op een gegeven moment kon ik niet verder dan 400 meter. Ik bleek een verstopt bloedvat in mijn lies te hebben. Toen de arts aan mij vroeg of ik mee wilde doen aan het onderzoek naar een nieuwe behandeling, vond ik dat prima. Van de behandeling zelf merkte ik niks. Daarna moest ik nog een paar uur in het ziekenhuis blijven, zodat ze konden controleren of alles goed was.”

Al snel na de behandeling merkte Anton dat het lopen beter ging. ,,Bij een operatie had het veel langer geduurd om te herstellen. Bovendien is een operatie niet zonder risico.” De pijn is nog niet helemaal weg. ,,Ik hou een beetje zeurende pijn, maar het wandelen gaat veel beter. Vooral als ik rustig aan doe, kan ik een aardig stuk lopen.”

De Utrechtse vaatchirurg Stijn Hazenberg werkt aan een behandeling tegen etalagebenen, een aandoening die mensen ernstig invalideert.