DIABETESVOET straks uit de gevarenzone

• Eén op de 14 Nederlanders heeft diabetes;
• Nederland telt nu al ruim 1,2 miljoen mensen met diabetes mellitus;
• Daarnaast zijn er erg veel mensen, die nog niet beseffen dat zij deze ziekte hebben;
• Duizend mensen per week vernemen dat zij diabetes hebben;
• Zo’n 40 procent van de diabetespatiënten krijgt uiteindelijk last van neuropathie in voeten en onderbenen.

UTRECHT – De kwetsbare voeten van mensen met diabetes komen in een steeds veiliger zone. Plastisch chirurgen uit de VS en Nederland ontwikkelden twee jaar geleden gezamenlijk een eenvoudige operatietechniek om gevoelsverlies in voeten en benen bij circa 15 procent van de diabetespatiënten te beperken of het gevoel daarin weer terug te brengen.

Door een (beknelde) zenuw in de enkel chirurgisch meer ruimte te geven kunnen het verminderde gevoel en de kracht van de diabetesvoet zich herstellen. Bovendien leiden meer gevoel en beweeglijkheid in de voet tot betere doorbloeding daarvan. Het UMC Utrecht onderzoekt nu met tien andere (Nederlandse) ziekenhuizen welke behandeling tegen deze vorm van diabetische ‘neuropathie’ het beste werkt: de Amerikaans-Nederlandse operatie of leefstijladviezen met begeleiding.

  Pijn, tintelingen, een brandend gevoel of juist gevoelloosheid in hun voeten komen vaak voor bij diabetes…

Diabetes mellitus (suikerziekte) treft binnen 15 tot 20 jaar (2035-2040) naar verwachting zeven procent van de wereldbevolking. Voor Nederland betekent dit: anderhalf miljoen mensen met diabetes. Ongeveer de helft van daarvan krijgt te maken met pijn in de voet en tenen, tintelingen, een brandend gevoel of juist gevoelloosheid in hun voeten of benen. Een deel van deze klachten komt door beknelde zenuwen.

Prof. dr. Henk Coert, afdelingshoofd Plastische Chirurgie en specialist op het terrein van zenuwcompressie en zenuwchirurgie, zei eerder de mede door hem ontwikkelde operatietechniek ‘een belangrijke stap voorwaarts’ te vinden voor de ruim één miljoen diabetespatiënten die Nederland nú al telt – het is een van de meest voorkomende chronische ziekten in dit land.

Doorbloeding

In 2017 zei Coert in een interview met De Telegraaf: ,,Zij krijgen door deze ingreep gevoel en kracht in hun voeten terug.” Samen met zijn Amerikaanse collega professor Lee Dellon, plastisch- en neurochirurg van het Johns Hopkins Hospital in Baltimore, is Coert grondlegger van deze even relatief eenvoudige als spectaculaire chirurgische behandeling van beknelde zenuwen.

Slechte doorbloeding en verminderde grip, waardoor mensen kunnen wankelen, zich stoten of vallen, leidt dikwijls tot wonden en infecties aan of ín de voet. Soms is amputatie van tenen of het verlies van een voet of onderbeen het dramatische gevolg. De nieuwe techniek zou dergelijke ellende kunnen voorkomen. Chronische pijn door zenuwbeknelling bij diabeten kost de Nederlandse samenleving naar schatting jaarlijks 20 miljard euro aan medische- en indirecte kosten, zoals ziekteverzuim.

Arts-onderzoeker Tirzah Fakkel: Iets simpels als de hond uitlaten, is voor sommige patiënten niet meer mogelijk.

Door deze ‘gevoelsdoofheid’ vallen mensen met diabetes vaker, hebben last van pijn en tintelingen en worden hierdoor vaak wakker in de nacht. ,,Iets simpels als de hond uitlaten, is voor sommige patiënten niet meer mogelijk”, vertelt arts-onderzoeker Tirzah Fakkel van het UMC Utrecht.

Over de operatietechniek vertelt zij: ,,De zenuwen lopen door kokertjes en als de zenuw opzwelt door de diabetes raakt deze bekneld, functioneert minder goed en daardoor ontstaan klachten. Met een operatie wordt op vijf plekken in het onderbeen en de voeten een sneetje gemaakt waardoor de beknelde zenuw ruimte krijgt. Dat neemt de druk weg waardoor de zenuw haar werk beter kan doen.” Fakkel hoopt op dit onderzoek te kunnen promoveren.

In de uitgebreide patiëntenstudie zal, na de ingreep, herstel van het gevoel in de voeten van patiënten worden gemeten en langdurig onder controle worden gehouden. Uit eerdere onderzoeken naar de effecten van de ingreep komt tot nu toe nog geen duidelijk beeld naar voren.

Telefoonkabel

Tirzah Fakkel: ,,Bij sommige patiënten helpt de operatie wel en bij andere niet. Wij focussen ons in ons onderzoek op patiënten, die beperkte zenuwschade hebben wat kans op herstel van de zenuwfunctie aannemelijker maakt. Je kunt het vergelijken met een telefoonkabel die knel zit tussen een deur. Hoe langer de kabel knel zit, hoe kleiner de kans dat die het weer gaat doen. Zo werkt het ook met de zenuwen. Wij denken dat dit verschil maakt in de uitkomsten, maar wij weten nog niet welke behandeling beter is.”

Met deze zogenoemde DECO-studie willen de tien centra vaststellen of een operatie aan de zenuwen deze patiënten het beste helpt. Tijdens het onderzoek krijgt de helft van de patiënten een operatie, de andere helft (de controlegroep) krijgt de standaardbehandeling, ofwel: frequente voetcontroles en begeleiding in de vorm van voedings- en bewegingsadviezen, eventueel aangevuld met medicijnen.

,,Met deze standaardbehandeling wordt het gevoel in de voeten goed gemonitord en kan het effect van medicatie op de klachten regelmatig worden geëvalueerd”, zegt Tirzah Fakkel. Ze legt de procedure voor de deelnemende patiënten uit: ,,Het eerste jaar komen beide groepen patiënten een paar keer naar het ziekenhuis voor onderzoek, daarna nog maar één keer per jaar voor een periode van in totaal vijf jaar. Het voordeel van meedoen aan het onderzoek (of je nu geopereerd wordt of niet) is dat je vaker én uitgebreider wordt gecontroleerd dan wanneer je niet meedoet. Als blijkt dat de operatie (kosten)effectief is, dan kunnen patiënten uit de controlegroep later altijd nog een operatie krijgen.”

Chronische pijn door zenuwbeknelling bij diabeten kost de Nederlandse samenleving naar schatting jaarlijks 20 miljard euro aan medische- en indirecte kosten, zoals ziekteverzuim. Foto: Pixabay

Langzaamaan kwam het gevoel in mijn voeten terug. Nu voel ik ze weer in mijn schoenen zitten.

Diabetespatiënt Jan Bouman (70 jaar) onderging de operatie ruim een jaar geleden. ,,Ik had totaal geen gevoel meer in mijn voeten en onderbenen. Als ik ’s ochtends te snel uit mijn bed stapte, dan viel ik om. Voor mijn werk ga ik regelmatig naar beurzen en als ik na verloop van tijd vermoeid raakte, dan begon ik te zwalken. Ook brak ik ooit mijn teen, zonder dat ik het voelde. Die klachten zijn nu helemaal weg. Ik voel mijn voeten weer in mijn schoenen zitten.” En: ,,Het duurt wel lang voordat de zenuwen herstellen. Maar langzaamaan kwam het gevoel in mijn voeten weer terug. Alleen wanneer de neuroloog met een veertje over mijn voeten strijkt, voel ik niks. Maar verder is het gevoel weer normaal. Ik kan gewoon blijven werken, terwijl mijn moeder – die ook diabetes had – de laatste vier jaar van haar leven niet meer kon lopen. Ik ben ontzettend blij met de ingreep.”