Depressie door schade aan kleine bloedvaten

Maastrichtse onderzoekers zetten nieuwe stap in onderzoek met metingen van de microcirculatie

MAASTRICHT – Jarenlang onderzoek heeft nu het verband aangetoond tussen schade aan de kleine bloedvaten – de zogenoemde ‘microcirculatie’ – en depressieve klachten. Dat blijkt uit een studie bij ruim 3.000 mensen tussen 40 en 75 jaar door het universiteitsziekenhuis van Maastricht.

De bevindingen van de Maastrichtse onderzoekers zijn nu gepubliceerd in het wetenschappelijk tijdschrift voor hoge bloeddruk, Hypertension. Er is ruim vier jaar aan gewerkt. Al eerder werd dit verband verondersteld. Maar nu is het over een lange periode bestudeerd en blijken symptomen van depressie, zoals een sombere stemming, slapeloosheid en verlies van interesse en plezier daarmee te maken te hebben.

Haarvaten

Depressiviteit heeft te maken met een slecht functionerende microcirculatie, een vaatprobleem dat veelvuldig voorkomt bij volwassenen. Het hoeft niet onmiddellijk consequenties te hebben, omdat de natuur behoorlijk wat reservecapaciteit heeft ingebouwd. Maar als er te veel schade is ontstaan, heeft dat wél consequenties. De haarvaten leveren zuurstof en voeding aan alle delen van het lichaam, en dus ook naar de regionen in de hersenen die ons gemoed, onze stemming, reguleren. En als die aanvoer niet optimaal is, kan dat gemoed negatief beïnvloed worden.

Patiënten die lijden aan diabetes type 2 hebben een bijna twee keer zo groot risico op het ontwikkelen van een depressie als gezonde personen. Waarom dat zo is, was tot voor kort niet bekend. Wel was al langer bekend dat diabetes type 2 (evenals hoge bloeddruk) leidt tot schade aan de microcirculatie, de kleinste bloedvaten van ons vaatstelsel.

Netvlies

Aan het begin van de studie hadden de drieduizend deelnemers geen tot weinig symptomen hadden van depressie. Bij hen werd de functie van de kleine bloedvaten in kaart gebracht: in de huid, in het oog (meer precies in het netvlies) en met biomarkers uit het bloed. Die metingen zijn bijzonder. Schade aan de grote vaten is relatief gemakkelijk vast te stellen, maar het in beeld brengen van de functie van de haarvaten is veel lastiger. Het vergt veel training en ervaring van de onderzoeker, is arbeidsintensief, tijdrovend, kostbaar en er is geavanceerde apparatuur nodig.Foto: Maastricht UMC

Vragenlijst

De onderzoekers stelden op basis van de metingen aan de kleine bloedvaten vast dat een verminderde functie van de bloedvaten gepaard gaat met een toenemend risico op het ontwikkelen van symptomen van depressie. Die symptomen werden vastgesteld aan de hand van een gevalideerde depressie-vragenlijst die de deelnemers aan het onderzoek jaarlijks moesten invullen. De onderwerpen van de vragenlijst komen overeen met de symptomen van een depressieve stoornis als vastgesteld in de Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders V (kortweg DSM-V), het ‘protocol’ voor de vaststelling van een mentale stoornis.

De relatie tussen schade aan de microcirculatie en symptomen van depressie bleek overduidelijk. Ook als er rekening werd gehouden met storende factoren, zoals leeftijd, geslacht, bloeddruk of rookgedrag, was er nog steeds een relatie tussen schade aan de kleine bloedvaten en het ontwikkelen van symptomen van depressie.

De Maastricht Studie
De gegevens voor dit onderzoek werden gehaald uit de Maastricht Studie, een uitgebreide en langdurige cohortstudie onder inwoners van Maastricht en het aangrenzende Heuvelland, waar inmiddels meer dan 8000 mensen aan meedoen. De Maastricht Studie doet onderzoek naar oorzaken en gevolgen van diabetes type 2 en andere chronische ziekten.

• Zie ook de wetenschappelijke publicatie in het tijdschrift Hypertention: https://www.ahajournals.org/doi/full/10.1161/HYPERTENSIONAHA.120.15260

De haarvaten leveren zuurstof en voeding aan alle delen van het lichaam, en dus ook aan de gebieden in de hersenen die onze stemming regelen. Als die aanvoer niet optimaal is, kan het gemoed negatief beïnvloed worden.