‘Coronacrisis verergert stress bij PARKINSON’

Radboudumc: Onderzoek van start bij honderden Parkinsonpatiënten naar ervaring van klachten tijdens coronacrisis

NIJMEGEN – Het onrembaar schudden en trillen bij de ziekte van Parkinson wordt sterker naarmate de patiënt meer stress ervaart. Onderzoekers van het Radboudumc in Nijmegen hebben ontdekt hoe deze ‘tremoren’ in de hersenen ontstaan. En ze komen daarbij tot opmerkelijk nieuwe inzichten over het geleidingsmechanisme in het brein dat tot deze trillingen aanzet. 

De neurologen drs. Michiel Dirkx, dr. Rick Helmich en prof. dr. Bas Bloem en hun collega’s van het Donders Instituut* (voor brein, cognitie en gedrag), bestudeerden 33 patiënten met de ziekte van Parkinson in een MRI-scanner. Tijdens een deel van de MRI-scans, waarbij de patiënten ín de scanner lagen, mochten zij rust houden; terwijl zij op een ander moment (en nog steeds liggend in de scanner) een stress-opwekkende taak kregen. Die bestond bijvoorbeeld uit het vlug maken van rekensommen. Door het zowel meten van de pupil-diameter als hun hartslag kon de mate van stress nauwkeurig worden bepaald. Een versnellingsmeter op de arm hield de tremoren bij.

• Het Donders Instituut is een onderzoekcentrum aan de Radboud Universiteit in Nijmegen. Onderzoekers bestuderen er de vele mysteries van het brein en het daaruit voortkomende gedrag. Dat doen ze op alle mogelijke niveaus: van molecuul tot mens. Het instituut is vernoemd naar hoogleraar geneeskunde en fysiologie prof. dr. Francis Cornelis Donders (1818-1889).

Dat meer stress tot meer ‘tremoren’ leidt, is op zichzelf geen grote verrassing. Wél hoe de hersennetwerken die stress reguleren, tijdens de rekensommen sterkere verbindingen gingen leggen met de netwerken die verantwoordelijk zijn voor de trillingen. Dit ‘contact’ tussen de hersennetwerken loopt vooral via de thalamus, evolutionair gezien een zeer oude hersenkern die het centrale verbindingsstation is in de hersenen. De resultaten van het onderzoek laten zelfs zien dat de mate van stress, zoals gemeten met de pupil-diameter, en de mate van het versterken van die tremornetwerken in verhouding zijn: hoe meer stress, hoe sterker de toename in tremoren.

Onderzoekers: Hoe meer stress, hoe sterker de toename in tremoren.

De resultaten van de studie zijn maandag 11 mei gepubliceerd in het Brain, een internationaal tijdschrift voor neurologie van de Universiteit van Oxford. Daarin beschrijft de Nijmeegse groep onderzoek waarom de coronacrisis extra nadelige effecten kan hebben voor mensen met Parkinson’s Disease. De inhoud komt op dat punt nagenoeg overeen een artikel in het Journal of Parkinson’s Disease dat Rick Helmich en Bas Bloem enkele weken geleden schreven.

Bron: Donders Instituut/Radboud Universiteit Nijmegen

Daarin waarschuwen zij voor de gevolgen van de coronacrisis voor Parkinsonpatiënten. Zij stellen dat deze patiënten niet alleen kwetsbaarder zijn wanneer ze corona-longziekte COVID-19 ontwikkelen, maar ook het risico lopen extra stress te ervaren in deze tijd, mede door de ‘social distancing’, de maatregelen om anderhalve meter afstand tot anderen te bewaren. Gezien de resultaten van het onderzoek is de kans aanwezig dat zij nu ook meer last ondervinden van tremoren, en daarnaast van andere stress-gerelateerde klachten zoals angst en depressie.

Zelfbeeld

Neuroloog Rick Helmich vertelt: ,,Het hebben van de ziekte van Parkinson is op zichzelf al een enorme belasting – ook van het zelfbeeld, de eigen zekerheid daarin. Bijvoorbeeld een diner in een restaurant waarbij mensen uit bezorgdheid op hen letten, kan juist stressvol zijn en ervoor zorgen dat het schudden erger wordt.”

,,Maar sinds het uitbreken van de coronacrisis zien wij dagelijks op onze poli vrij veel Parkinsonpatiënten, die duidelijk de stress ervaren van de sociale isolatiemaatregelen die zijn gaan gelden. Ze lijden onder de eenzaamheid van alle restricties, het maakt hen nerveus. De repercussies van deze crisis zijn groot voor deze groep patiënten: het geeft mentale problemen en leidt tot een verslechtering van hun ziekte.”

Om deze aanname te verifiëren zijn de auteurs begonnen met een onderzoek onder enkele honderden Parkinsonpatiënten naar de ervaring van klachten tijdens de coronacrisis.

Lichtpuntjes

Volgens Bas Bloem en Rick Helmich heeft de coronacrisis ook een voordeel: de toepassing van digitale middelen om patiënten te helpen kan hierdoor in een stroomversnelling komen. Niet alleen consulten met de arts kunnen via een videoverbinding, maar bijvoorbeeld ook het stimuleren en begeleiden van fysieke activiteit. In het licht van extra stress kan ook online mindfulness een optie zijn. Ook hiervoor zijn Helmich en Bloem een onderzoek aan het voorbereiden.

Wat is Parkinson?

Diep in de hersenen produceren zenuwcellen de stof dopamine. Met deze stof communiceren hersendelen met elkaar, en krijgt het lichaam opdrachten. Bij de ziekte van Parkinson sterven zenuwcellen in de hersenen af. Er is hierdoor minder dopamine en signalen worden dus minder goed doorgestuurd. Bij de ziekte van Parkinson gaat de ‘automatische piloot’ haperen, zodat het bewegen minder vanzelf gaat en bewuster moet gebeuren. De soepelheid verdwijnt en alleen de hoognodige bewegingen blijven over, zodat het totale bewegen verschraalt. Bovendien bestaat de neiging te weinig kracht te gebruiken waardoor de bewegingen vertragen, te klein blijven en moeizaam verlopen. Ook gaan delen van het lichaam soms beven. Daarbij ontstaan bewegingsklachten als trillen, stijve spieren, bewegingstraagheid en masker gelaat. Maar ook initiatiefloosheid, slechte spraak, slaapproblemen, problemen met nadenken en stemmingsstoornissen zijn bekende symptomen.

Bron: https://www.parkinson-vereniging.nl/parkinson/de-ziekte-van-parkinson