BREINPLAKKER voor ‘waterdichte’ hersenen

UTRECHT – Een ‘hersenpleister’ gaat vanaf nu een veel voorkomende complicatie na een hersenoperatie verhelpen: het weglekken van hersenvocht (liquor). De afdichtingspleister zorgt ervoor dat de hersenvliezen na een ingreep gesloten blijven.

Liquor* is de waterige vloeistof die zich in en om de hersenen en het ruggenmerg bevindt. De hoofdfunctie hiervan is schokdemping en bescherming van hersenen en ruggenmerg. Weglekkende hersen- en ruggenmergvloeistof (via de neus of de oren) leidt bij veel patiënten tot heftige hoofdpijn die bij het overeind zitten toeneemt en bij liggen vermindert. Bij langer aanhoudende lekkage kan zelfs hersenvliesontsteking (meningitis) ontstaan.

Europees keurmerk

Neurochirurg Tristan van Doormaal van het Universitair Medisch Centrum (UMC) Utrecht ontwikkelde de ‘breinplakker’ met het Groningse medisch-technologische bedrijf Polyganics het hulpmiddel voor in de operatiekamer. De LiqoSeal-pleister heeft eergisteren een Europees keurmerk (CE-goedkeuring) gekregen, waardoor het nu voor patiënten in Nederland beschikbaar komt.

Artistieke, digitale impressie van het menselijk brein. Illustratie: Pete Linforth/Pixabay

Lekkage van hersenruggenmergsvocht (liquor cerebrospinalis) is een van de meest voorkomende complicaties na hersenoperaties vanwege bijvoorbeeld epilepsie, een tumor in de hersenen of een aneurysma, dat is een uitstulping van een bloedvat met een verzwakte plek als gevolg. Ongeveer één op de 15 patiënten krijgt hiermee te maken. De lekkage van het hersenvocht heeft vaak zeer ellendige consequenties: langere hersteltijd in het ziekenhuis, plaatsing van een drain of hersteloperatie en het risico op een levensbedreigende infectie. ,,Eigenlijk was er niets op de markt dat dit probleem bewezen kon tegengaan”, zegt Tristan van Doormaal.

Neurochirurg: We ontwikkelden een synthetische pleister die we kunnen vastmaken in de vochtige omgeving van het brein.

Nadat de jonge neurochirurg zich vijf jaar geleden afvroeg, wat de meest voorkomende én aller vervelendste complicatie was voor de patiënten, bedacht hij de ‘pleister’ om hersenvocht lekkage tegen te gaan.  Tristan van Doormaal: ,,We hadden iets nodig dat de hersenvliezen 100 procent waterdicht zou maken. De huidige lijmsoorten of andere middelen zijn vaak niet specifiek voor hersenvliezen gemaakt en boden daarom onvoldoende resultaat. Ik ben toen in contact gekomen met het Groningse biotechnologiebedrijf met het idee van een soort pleister. Samen ontwikkelden we een synthetische variant die we kunnen vastmaken in een vochtige omgeving. De hersenen drijven namelijk in vocht, en dit maakt het lastig iets echt goed vast te plakken. Deze pleister zuigt zich als het ware vast en blijft lang genoeg zitten om er nieuw hersenvlies in te laten groeien. Uiteindelijk lost de pleister vanzelf op en is het gevaar geweken.”

Afdichting

Na een studie, waar ook het Elisabeth-Tweesteden ziekenhuis in Tilburg en het UniversitätsSpital Zürich in Zwitserland aan meewerkten, waren de resultaten zo positief dat de pleister Europese goedkeuring kreeg en nu voor regulier gebruik beschikbaar komt, aldus meldt het UMC Utrecht in de bekendmaking dat de in haar huis uitgedachte hersenpleister nu beschikbaar komt.

Rudy Mareel, CEO van Polyganics, stelt in een persverklaring: ,,Liquorlekkage blijft een verwoestende complicatie van neurochirurgische procedures en vormt een aanzienlijke patiëntlast met hoge bijbehorende kosten. Het nu ontwikkelde product is een bewezen effectieve en duurzame waterdichte durale sluiting. Dit is een belangrijke mijlpaal in onze reis om onze durale afdichtingspleister te leveren aan chirurgen en patiënten in Europa en uiteindelijk wereldwijd.”

Neurochirurg Tristan van Doormaal bezig met ‘zijn’ breinpleister in het laboratorium te Utrecht. Foto: UMC Utrecht

* Waartoe dient hersenvocht? De hersen- en ruggenmergvloeistof (liquor cerebrospinalis) stroomt rondom de hersenen en het ruggenmerg (het centrale zenuwstelsel). Deze vloeistof is omgeven door de hersen- en ruggenmergvliezen (meninges). Door een scheur in de buitenste laag van de hersenvliezen (de dura mater) kan de hersen- en ruggenmergvloeistof weglekken uit onder meer de hersenkamers (hersenventrikels) of het centrale kanaal van het ruggenmerg. Een dergelijke scheur kan het gevolg zijn van hoofdletsel of van operaties aan de wervelkolom, hersenen, schedel, oren of sinussen (de met lucht gevulde holten in de schedel rondom de neus). Ook na een ruggenprik kan hersen- en ruggenmergvloeistof wegstromen. De medische term voor lekkende hersen- en ruggenmergvloeistof is liquorroe of liquorlekkage. Bron: Medicinfo