Bevruchtbare eicellen in de vriezer voor als vrouw toe is aan kind

Ook voor stellen van hetzelfde geslacht is het straks misschien wel mogelijk genetisch eigen kinderen te krijgen.

LEIDEN – Iedere vrouw zou zelf moeten kunnen kiezen of en wanneer ze zwanger wil worden. Een langdurig ziekteproces kan een rede zijn om te wachten tot daartoe de omstandigheden (weer) geschikt zijn. Prof. dr. Susana Chuva de Sousa Lopes hoopt daarom in de nabije toekomst nog te bevruchten eicellen te kunnen kweken voor vrouwen die nu geen kinderen kunnen krijgen.

Keerzijde

Haar toekomstbespiegelingen komen ten dele voort uit het wetenschappelijk onderzoek dat zij op dit moment uitvoert op de afdeling Anatomie en Embryologie van het Leids Universitair Medisch Centrum (LUMC). Ze zijn niet alleen een natuurlijk vervolg, ook heeft de nieuwe hoogleraar een zekere keerzijde ontdekt.

Professor Susana Chuva de Sousa Lopes: Mini-eierstok kweken voor vrouwen die onvruchtbaar zijn geworden door chemotherapie.

Chuva de Sousa Lopes drie maanden geleden benoemd tot hoogleraar ontwikkelingsbiologie, in het bijzonder de menselijke ontwikkeling, onderzoekt de mogelijkheid om een mini-eierstok te kweken voor vrouwen die onvruchtbaar zijn geworden door chemotherapie bij een behandeling tegen kanker. In een online-publicatie van het LUMC zegt zij hierover: ,,Voordat zij aan de behandeling beginnen, kunnen vrouwen eierstokweefstel laten invriezen. Als zij weer beter zijn en kinderen willen, kan het weefsel worden teruggeplaatst. Het terugplaatsen van het eierstokweefsel staat helaas niet garant voor een zwangerschap. Daarnaast bestaat het risico dat er na genezing kankercellen terug worden geplaatst in het lichaam.”

Nabootsen

Daarom ziet Susana Chuva de Sousa Lopes, Portugese van origine, meer in het kweken van bevruchtbare eicellen uit eierstokweefsel. Om dit te realiseren doet ze momenteel onderzoek naar het proces van ‘gameten’-vorming, zeg maar de vorming van de geslachtscel of geslachtelijke voortplantingscel. Dit proces hoopt ze in de nabije toekomst na te kunnen bootsen in het laboratorium.

Menselijk embryo. Foto: Pixabay/dr Elena Kontogianni

,,Als we precies begrijpen hoe dit in zijn werk gaat, dan kunnen we in de toekomst wellicht zelf bevruchtbare eicellen kweken”, legt ze uit. Bevruchtbare eicellen zijn niet alleen voor vrouwen die kanker hebben gehad, maar voor alle vrouwen. “Als dit lukt hoeven vrouwen niet afhankelijk te zijn van hun eigen eierstokken, leeftijd of andere redenen waardoor vrouwen moeilijk zwanger kunnen worden. Het zal de manier waarop we ons voortplanten rigoureus kunnen veranderen.”

De nieuwe hoogleraar is ook geïnteresseerd in het veranderen van de sekse van cellen. In 2019 ontving ze een Vici-beurs van 1,5 miljoen euro om te onderzoeken of dit mogelijk is. ,,Menselijke cellen zijn mannelijk of vrouwelijk. We weten nog niet of het mogelijk is om van mannelijke stamcellen bevruchtbare eicellen te maken, of van vrouwelijke stamcellen gezonde spermacellen”, legt Chuva de Sousa Lopes uit. ,,Als we deze kennis in kaart hebben gebracht en begrijpen, is het in de toekomst voor stellen van hetzelfde geslacht misschien wel mogelijk om genetisch eigen kinderen te krijgen.”