‘B12-tekort? Wordt bijna nooit aan gedacht!’

DEN HAAG – Regelmatig stuitert Jacqueline Postma uit Den Haag van energie. Dan kan ze alles aan, wel tien dingen tegelijk, en is op dat soort momenten zelfs behoorlijk hyper. ,,Wij zijn inmiddels niet meer stuk te krijgen”, lacht de Kijkduinse. ,,Als ik mijn B12-injecties maar krijg, eens per twee weken.”

Zonder deze toediening en zonder destijds de diagnose ‘B12-deficiëntie’ zou ze, naar ze meent, weer terugvallen naar haar toestand van vóór 2009, waarin haar gezondheid jarenlang een voortdurend dwaalspoor betekende voor menige dokter. Want de lijst met aandoeningen die zich gaandeweg de tijd bij Postma vormde, zou een stevig addendum kunnen zijn bij een ziekten- en kwalenboek. ,,Je kon het zo gek niet bedenken of ik had het, óf er werd gedacht dat ik het had…”

Sinds haar genezing heeft Jacqueline Postma zich ontpopt als ambassadrice voor B12 en leidt ze een Facebook-groep (‘B12-tekort, de vergeten ziekte’) met inmiddels ruim 18.000 trouwe vitamine-volgers.

Kwakzalversmiddel

Vitamine B12, ook wel cobalamine genoemd, is een groep van wateroplosbare vitaminen die bij alle bekende organismen betrokken zijn en een rol van betekenis spelen in de stofwisseling. Een langdurig tekort aan vitamine B12 (dat door sommige artsen als een kwakzalversmiddel wordt beschouwd) kan allerhande klachten geven, neurologische uitingen zoals tintelingen, coördinatieproblemen en pijn, psychische klachten zoals neerslachtigheid, concentratieverlies en vergeetachtigheid, maar ook bloedarmoede en tandvleesproblemen. Serieuze gezondheidsellende dus.

• Onder artsen valt de volgende mening over B12 te beluisteren: ‘Een tekort aan deze vitamine moet zéker worden aangevuld, geen twijfel daarover. Het probleem is evenwel dat veel patiënten menen dat in vrijwel elke gezondheidsklacht een tekort aan B12 schuilt. En dat is zeker niet waar. Het wordt te pas en te onpas onderling aangeraden. Bijna lijkt B12 in dát opzicht een beetje op ‘Haarlemmerolie’: het is overal goed voor, menen gebruikers. Ook dat is niet zo. Het is een door patiënten bijna heilig verklaard middel, dat we ook keer op keer horen noemen in de spreekkamer.’

In een manege schopte een merrie, die net een veulen had gekregen, mij in het gezicht toen ik over de halve staldeur wilde kijken om haar jong te zien.

Bij Jacqueline Postma, die het hier volstrekt niet mee eens is, bouwde alle gezondheidsellende zich op na een ongeluk met een paard… ,,Nu ja, eigenlijk twee ongevallen met twee paarden”, onderbreekt Jacqueline Postma al meteen. ,,In 1993 en 1998 heb ik twee keer een paardenongeluk gehad. De eerste keer was in een manege, waar een merrie, die net een veulen had gekregen, mij in het gezicht schopte toen ik over de halve staldeur wilde kijken om haar jong te zien. Een vriendin had me op het veulen gewezen. De moeder lag op haar rug en probeerde overeind te komen. Daar had ze moeite mee omdat ze tegen de deur van de stal aanlag, waardoor ze niet kon kantelen. Juist toen kreeg ik een enorme trap tegen mijn kaak, die wonderwel intact bleef. Het moet dus een schampschop geweest zijn, maar toch… Weken duurde het eer ik hersteld was van een zware hersenschudding, een bont- en blauw gezicht en een gescheurd botvlies; althans er waren wat kleine scheurtjes.”

Druiven

Vijf later ging het opnieuw mis. Nu in een rengalop op de Drunense Duinen, voorjaar 1998. ,,Ik werd door mijn paard gelanceerd, nadat een stijgbeugelriem was gebroken en belandde op de bovenzijde van mijn hoofd en sloeg door naar mijn billen. Het resultaat was een gebroken staartbeen, twee wervels op elkaar ‘geprakt’ en een hersenkneuzing. Ook hier weer: wonder boven wonder kon ik al snel weer praten en lopen, met een week, maar ik bleef veel ongemakken houden.”

Tijdens een van de bezoekuren in het ziekenhuis kwam de vriendin met druiven aanzetten. Véél druiven… Spreekwoordelijk waren die zuur.

Tegen een vriendin, met wie ze in de auto naar het Nationaal Park De Loonse en Drunense Duinen reed om daar in de weidse natuur met veel zandgronden en naaldbomen te gaan paardrijden, had ze onderweg nog het grapje gemaakt: ‘Druiven graag, veel druiven, als ik in het ziekenhuis terecht kom’. ,,Misschien had ik dat grapje beter niet kunnen maken”, zegt ze nu, ,,want ik belandde inderdaad in het ziekenhuis. In Waalwijk. Met onder meer een hersenkneuzing. En ja, tijdens een van de bezoekuren kwam die vriendin met druiven aanzetten. Véél druiven… Spreekwoordelijk waren die zuur.”

Kwakkelen

In de periode die volgt begint Jacqueline te kwakkelen met haar gezondheid en duiken er allerlei  klachten op. Bekende en vage; die drijven artsen, die ze bezoekt, geregeld tot wanhoop. Haar huisarts spreekt van een ‘algehele malaise’; maar verder dan dat komt de medicus niet. ,,Na die ongevallen knapte ik niet echt op: een slepend been, tintelende vingers, stroomscheuten door mijn hele lichaam, kaak- en andere ontstekingen, darminfecties, bekkeninstabiliteit, een maagklepprobleem… het hield maar niet op, het een kwam na het ander.” En niet te vergeten: blaasproblemen. ,,Dat was de absolute hel!”, zegt ze, en even klinkt het alsof ze de brandende pijn opnieuw beleeft.

In het onderzoekstraject waarin Jacqueline verzeild raakt stuit men ook op ‘HNPP’ (Hereditary Neuropathy with Pressure Palsies), een vorm van drukpunt-neuropathie. Een erfelijk probleem dat in haar familie zou zitten. Haar moeder had het. ,,Maar ergens in mijn hoofd…”, zegt Jacqueline, nu 58 jaar, ,,zei een stemmetje dat dáár de oorzaak niet lag. Maar waar dan wel? Ik had het gevoel alsof er allemaal chemische procesjes in mijn lijf gaande waren, die ánders waren dan ze behoorden te zijn.”

Bloedarmoede

In 2009, tijdens een verblijf in haar vaste vakantieland Spanje – nog preciezer: in het stadje La-Nucía, in Valencia, Alicante – gebeurde datgene waar Jacqueline eigenlijk niet meer op had gehoopt. Ze was immers al zo lang ‘niet goed’. ,,Een ingeschakelde arts op mijn vakantieadres, waar ik helemaal beroerd de dag doorbracht, stelde de diagnose: ik had B12-tekort, dat was onmeetbaar laag, zei hij. Die dokter (de Nederlandse arts Henk Koenders van het Centro Medico Alfaz) vond dat best vreemd, want er was geen bloedarmoede. Wél een hele lange lijst met klachten zoals blaasproblemen, misselijkheid, krachtverlies, spier- en zenuwpijn, niet op woorden kunnen komen en slopend moe.” En, vult Postma aan: ,,Inmiddels weet ik dat er geen bloedarmoede hoeft te zijn bij een tekort aan vitamine B12. Bij circa 30 procent van de patiënten schijnt bloedarmoede te ontbreken.”

Om de dag, gedurende anderhalve week, de tijd die zij dan nog in Spanje is, geeft de Spaanse dokter aan de Nederlandse vakantiegangster B12-injecties. Rechtstreeks in haar spieren. En de Valenciaanse arts zegt dat de injecties moeten worden voortgezet in Nederland, totdat haar waarden weer ‘op peil’ zijn. ,,Ik ben deze dokter nog steeds heel dankbaar voor zijn diagnose en de behandeling die hij startte, voor de duur van mijn vakantieverblijf.”

Het zat allemaal tussen m’n oren, ik was een hypochonder, en dan kom je al snel in het psychiatrisch onderzoek terecht.

Als na enige tijd in Nederland blijkt dat de B12-waarden weer tot een gezond niveau zijn bijgetrokken, worden de vitamine-injecties gestaakt. Enige maanden daarna, in oktober 2009, is er echter weer een opleving van de klachten van weleer bij mevrouw Postma. Naar eigen zeggen is er een hartslag van 150, verliest zij in acht weken 20 kilo aan gewicht, heeft zij afwijkende leverwaarden, en komt daarmee drie keer in het ziekenhuis terecht – ,,Omdat het aantoonbaar slecht met me ging. Onderzoek wees dat ook uit.”

Absences

Het medische circuit staat dus weer wagenwijd open. Er volgen diverse MRI-onderzoeken, want er zou ook gedacht zijn aan Multiple sclerose en aan epilepsie – ,,Ik had een paar keer een absence.” En er wordt wat afgeprikt in de onfortuinlijke Kijkduinse: ze ondergaat een niet-lekkere beenmergpunctie, er wordt een bepaald niet malse weefselprik van de blaas genomen. En als dat allemaal niets oplevert, roept men psychiatrische hulp in. Jacqueline Postma: ,,Het zat allemaal tussen m’n oren, ik was een hypochonder (zei m’n huisarts), en dan kom je al snel in het onderzoek naar je geestelijke gesteldheid terecht. Zó gaat dat hier.”

Tótdat… een internist van het LangeLand Ziekenhuis in Zoetermeer haar een afdruk aanreikt van een pagina uit het zogenoemde Farmacotherapeutisch Kompas. ,,Daarin stond te lezen”, zegt Postma, ,,dat bij neurologische klachten twee jaar lang drie keer per week B12 geïnjecteerd moest worden. Een collega van hem uit een ander centrum, het Leyenburg Ziekenhuis (het tegenwoordige Haga), zei: ‘Waarom zijn in vredesnaam die B12-injecties gestaakt? Dat is een grove fout’. ,,Ik kon die artsen wel zoenen”, giechelt Jacqueline Postma. ,,Ze geloofden me, eindelijk. Na zo lang waren er twee dokters die eindelijk niet aan hypochondrie dachten. Ze namen me serieus.”

Haarlemmerolie

Dát”, zegt zij, ,,was het moment waarop mijn herstel begon. Want, zie me nu: sinds 2010 voel ik me prima! Wát de meeste artsen allemaal ook zeggen over B12 en Haarlemmerolie.”

En ze wil nog graag één statement kwijt: ,,Artsen zouden eens beter naar hun patiënten moeten luisteren, en minder hun vastgebakken meningen voorop moeten stellen. Als ik me hier nu goed bij voel… wat is daar op tegen? Ik bedoel: Waarom was er één arts in Spanje die aan B12 dacht? En waarom was er slechts één Nederlandse internist die zich druk maakte dat die injecties bij mij waren gestaakt? En o ja, en een ander die mij goede informatie aanreikte? Waarom heb ik jarenlang tientallen onderzoeken gehad en bergen medicijnen geslikt, terwijl het lag aan een heel goedkope vitamine… Waarom is er in Nederland nooit aan een B12-tekort gedacht, maar zat het bij mij tussen de oren? Eigenlijk te gek voor woorden.”

Veruit de meeste artsen in Nederland denken geen moment aan een B12-vitaminetekort, dat vinden ze onzin, iets dat patiënten zich inbeelden.

Jacqueline Postma: ‘Als ik me hier nu goed bij voel… bij B12, wat is daar op tegen? Deze vitamine kost vrijwel niets.’  Foto: Hanneke Duifhuize, www.fotograaghanneke.nl