‘180 miljoen aan medicijnen weggegooid…’

BREDA – Nederland gooit elk jaar voor bijna 180 miljoen euro aan goed bruikbare geneesmiddelen weg, blijkt uit onderzoek van vierdejaars studenten van de Universiteit Breda.

Dat meldt het Pharmaceutisch Weekblad, het vaktijdschrift van de apothekersorganisatie KNMP. Het ‘weggooibedrag’ staat in schril contrast met de hoog oplopende discussies over peperdure geneesmiddelen.

De groep studenten van de ‘Breda University of Applied Sciences’ (in goed Nederlands: toegepaste wetenschappen) vroeg aan 1.200 mensen wat zij deden met medicijnen die zij niet of niet langer gebruikten – omdat de aandoening of de ziekte voorbij was, de gebruiker was overleden of omdat er teveel aan hen was voorgeschreven.

Overtollig

De uitkomst? Slechts een derde van de deelnemers aan de enquête brengt de overtollige medicijnen terug naar de apotheek. Ruim 65 procent gooit de geneesmiddelen weg. De helft van deze laatste groep zegt er niet mee bekend te zijn dat restjes naar de apotheek terug kunnen, of dat ze anders ook naar de milieustraat mogen worden gebracht. De andere helft weet dat allemaal wel, maar vindt retourneren ,,te veel tijd en moeite” kosten.

Het Radboudumc in Nijmegen is inmiddels een proef gestart om verspilling van medicijnen tegen te gaan. Het universiteitsziekenhuis hoopt dat vanaf nu jaarlijks duizenden pillen minder behoeven te worden weggegooid en het vernietigd, en daardoor ook het milieu minder wordt belast dan nu het geval is.

Per maand per apotheek 5.000 euro aan medicijnen retour…

De Bredase studenten analyseerden de teruggebrachte medicatie van een maand van één apotheek. De retourmedicatie blijkt een waarde van ruim 5.000 euro te vertegenwoordigen. Op jaarbasis betekent dit, volgens de groep studenten, dat in alle apotheken van Nederland in totaal € 120 miljoen aan medicatie wordt teruggebracht. Omdat slechts een derde van de medicijngebruikers retourneert, is het totale bedrag aan overtollige medicatie veel hoger. Grofweg wordt dit in Nederland jaarlijks op € 360 miljoen geschat, waarvan zeker 180 miljoen nog herbruikbaar is, zeggen de studenten.

Afvalverwerking

In de praktijk blijken vrijwel alle apotheken steevast teruggebrachte medicijnen zelf weg te gooien, althans te verzamelen en af te voeren naar onder meer de Afvalverwerking Rijnmond en soortgelijke destructiebedrijven. Apothekers beweren namelijk al jaren dat ze na aflevering van het medicijn – vanaf het moment dat de geneesmiddelen de apotheek verlaten en door gebruikers onder uiteenlopende omstandigheden worden bewaard – bij retour niet kunnen instaan voor de kwaliteit en veiligheid ervan. Overblijvende medicatie wordt weliswaar aangenomen, maar onmiddellijk terzijde gelegd en niet meer in omloop gebracht. Dit tot aanhoudende ergernis van velen. En de apothekers doen er op dit punt al jaren het stilzwijgen toe. Hun ‘klanten’ niet…

,,Deze medicijnverspilling moet maar eens stoppen. Er moet iets op te vinden zijn om goede medicijnen te hergebruiken”, schrijft de 82-jarige mevrouw L. Brugman. ,,Dat doen we met papier, plastic, blik, kleding etcetera. Dat moet ook met medicijnen kunnen, zeker als ze goed verpakt zijn.” En zij voegt daaraan toe: ,,Vroeger gaf ik de geneesmiddelen die ik over had via een verpleegkundige mee aan een piloot voor hulp in buitenland. Maar dat mag ook niet meer.”

Onderzoeker: 40 procent van die medicijnverspilling is te voorkomen

,,Slecht voor het milieu en het kost onnodig veel geld”, reageerde eerder onderzoekster Charlotte Bekker die vorig jaar november promoveerde op haar studie naar medicijnverspilling. Ze toonde daarin aan dat hergebruik van – vooral duurdere – medicijnen mogelijk is en tot aanzienlijke besparingen leidt. De onderzoeker van het UMC Utrecht en de Sint Maartenskliniek stelde dat bijna 40 procent van die verspilling te voorkomen is, vooral bij geneesmiddelen die voor langer gebruik (meer dan één maand) worden verstrekt.

Zorgverzekeraar

,,Dat is precies mijn ergernis!”, schreef een voormalige doktersassistente. ,,Ik heb er zelf, als patiënt, een paar keer mee te maken gehad. Als ik vroeg bij een nieuw medicijn of ik een dosis voor hooguit 14 dagen kon krijgen, kreeg ik vaak het antwoord: ‘Nee, we mogen niet knippen in recepten, het is al gedeclareerd bij de zorgverzekeraar, en… de dokter schrijft het u voor’. Hier kan echt veel bespaard worden maar dat zie ik al jaren! Ik heb 43 jaar gewerkt als doktersassistente en heb dus heb heel wat zien langskomen.”

Het promotieonderzoek van Charlotte Becker liet zien dat veel ongebruikte medicijnen, na controle in de apotheek, opnieuw aan een andere patiënt kunnen worden verstrekt. ,,Vooral bij dure medicijnen is veel winst te behalen. Wij hebben in ons onderzoek bijvoorbeeld gekeken naar de orale oncolytica – medicijnen bij kanker – en naar bepaalde middelen tegen reuma, de zogeheten biologicals. Maar liefst 55 procent van de patiënten die daarmee stopt, houdt medicatie over, gemiddeld voor een bedrag van  zo’n €1100,- per patiënt. Deze medicatie wordt momenteel weggegooid.”

B12-injecties

Ook Gaston van de Weijer, apotheekhoudend huisarts in Oud Vossemeer, is voorstander van hergebruik. Dat kan veilig, vindt hij. Eerder zei hij in De Telegraaf: ,,Het argument dat pillen niet in de juiste conditie bewaard worden, zoals apothekers nog altijd beweren, is maar ten dele waar. Het zijn de insulinen die in de koelkast bewaard moeten worden, en bijvoorbeeld ook de vitamine B12-injecties, bepaalde oogdruppels of morfine voor in de pomp.”

Het overgrote deel van de geneesmiddelen, zo stelt Van de Weijer, ligt gewoon thuis in de kast op kamertemperatuur en kan veilig worden hergebruikt. ,,Vroeger kwamen de pillen uit een grote pot en wist je inderdaad niet wat er mee gebeurd was. Nu zijn pillen per stuk verpakt in blisters, er kan dus weinig mee gebeuren.”Het Bredase onderzoek gaat eraan voorbij dat medicijnen ook door de apotheek worden weggegooid dan wel vernietigd. Foto: Pixabay